MAKALE İNCELEME: Eğitim Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinin Bilişim Güvenliği Farkındalıkları: Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği

Akgün, Ö. & Topal, M. (2015). Eğitim Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinin Bilişim Güvenliği Farkındalıkları: Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği . Sakarya University Journal of Education , 5 (2) , 98-121

Anahtar Kelimeler: Bilişim Teknolojileri, Bilişim Güvenliği, Bilgi Güvenliği, Öğretmen Adayı

MAKALE ERİŞİM ADRESİ

https://dergipark.org.tr/tr/pub/suje/issue/20639/220086

GİRİŞ

 Eğitim kurumları bilişim güvenliği farkındalığının oluşturulmasında oldukça önemli görülmektedir.

 Bilişim teknolojilerini kullanarak işlemlerin gerçekleştirilmesi, depolama yapılması, iletişim kurulması, dijital ortamlarda bulunan bilginin güvenliğini dolayısı ile bilişim güvenliğini önemli bir hale getirmektedir (Yavuz ve Ulaş, 2013; Çalık ve Çınar, 2009).

 Sınıfiçi sesli okuma çalışmaları, öğrencilerin konuşma becerilerini geliştirmesine yardımcı olmaktadır (Güneş, 2011).

 Bilgi güvenliğinin üç temel unsuru; gizlilik, bütünlük ve kullanılabilirlik olarak ifade edilmektedir (Baykara, Daş ve Karadoğan, 2013).

 Eğitim kurumlarında görev yapacak öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının bilişim güvenliği ile ilgili farkındalık düzeyleri önemli bir konu haline gelmektedir. Bu bağlamda araştırmanın amacı eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin bilişim güvenliği farkındalıklarını incelemektir.

ARAŞTIRMANIN AMACI

 Bilişim teknolojilerinin kullanımın yoğunluğunun arttığı bu dönemde eğitim kurumlarında görev yapacak öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının bilişim güvenliği ile ilgili farkındalık düzeyleri önemli bir konu haline gelmektedir. Bu bağlamda araştırmanın amacı eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin bilişim güvenliği farkındalıklarını incelemektir

YÖNTEM

ARAŞTIRMA MODELİ

 Araştırmanın modeli kesitsel tarama modelidir.

 Bu çalışma belirlenmiş bir kitleden veri toplayarak kitlenin özelliklerini ortaya koymaya yöneliktir.

 Araştırma kapsamında geliştirilen ankette farkındalık düzeyleri incelenmiş ayrıca anket sonunda yer verilen açık uçlu sorularla katılımcıların bilişim güvenliğinde dikkat ettikleri konular belirlenmeye çalışılmıştır.

EVREN ÖRNEKLEM / ÇALIŞMA GRUBU

 Bu araştırmanın evrenini Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi (BÖTE), İlköğretim Matematik Eğitimi (İME), Türkçe Eğitimi (TRE) ve Zihin Engelliler Eğitimi (ZEÖ) 1. öğretim programlarında okuyan toplam 259 son sınıf lisans öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma evreninde konu alanı uzmanlığı olması beklenen BÖTE bölümü öğrencilerinin yanı sıra bir sayısal, bir sözel ve bir eşit ağırlık programının yer almasına dikkat edilmiştir.

 Anketi gönüllü olarak doldurarak çalışmaya 212 kişi katılmıştır. Analizler 212 kişinin verileri üzerinden yapılmıştır. Örneklemin bölümlere göre dağılımı şu şekildedir: BÖTE 64, İME 39, TRE 74, ZEÖ 35.

VERİ TOPLAMA ARACI / VERİLER ve TOPLANMASI / UYGULAMA SÜRECİ

 Bu çalışmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen “Bilişim Güvenliği Anketi” kullanılmıştır.

 Anketin kapsam geçerliliği için oluşturulan bu maddelerle ilgili bilişim güvenliği konusunda çalışmış beş alan uzmanından ve ayrıca bir Türkçe uzmanından uzman görüşü alınmıştır.

 Hazırlanan anket 48’i 5’li likert tipi 18’i demografik ve kullanım alışkanlıklarını belirlemeye yönelik toplam 66 sorudan oluşmuştur.

VERİLERİN ANALİZİ

 Geliştirilen bu anketten toplam puan elde edilmemektedir. Her bir soru o soruda ölçülmek istenen özellikle ilgili gerçek durumu ortaya koymaya yöneliktir.

 Ankette yer alan maddelerin toplandığı 10 konu başlığına yönelik soruların yanıtları ayrı ayrı başlıklar altında verilerek yüzde ve frekans ile betimlenmiştir. Bu bulgular verilirken okumayı ve yorumlamayı kolaylaştırmak amacıyla “Benim için kesinlikle doğru” ile “Benim için doğru” yanıtları birleştirilerek “Benim için doğru” şeklinde; “Benim için doğru değil” ile “Benim için kesinlikle doğru değil” yanıtları da birleştirilerek “Benim için doğru değil” başlığı altında sunulmuştur.

 Cinsiyet, Bilgisayar ve Internet kullanım yılı, Bilişim güvenliği ile alakalı bir eğitim alıp almama durumu değişkenlere göre katılımcıların yanıtlarının farklılaşıp farklılaşmadığı iki değişkenli ki-kare ile incelenmiştir.

 Açık uçlu sorulara yönelik verilen yanıtlardan elde edilen temalar ve bunların frekanslarına ait bulgular içerik analizi yapılarak sunulmuştur.

BULGULAR ve TARTIŞMA

BULGULAR

 Öğrencilerin çoğunluğunun parola kullanımı konusunda güvenlik açığı olduğunu bu konuda farkındalıklarının düşük olduğunu görülmektedir.

 Katılımcıların %71,6’sının nasıl güvenli bir parola belirleyecekleri hakkında bilgi sahibi olduklarını düşündükleri görülmektedir.

 Öğrencilerin parola konusu ile ilgili farkındalıklarının az olduğu görülmektedir.

 Öğrencilerin internetten alış-veriş konusunda nelere dikkat edecekleri konusunda genel olarak farkındalık sahibi oldukları, ancak sanal klavye kullanımı konusunda bilgi sahibi olmadığını belirten %37’lik bir grubun olduğu kararsızlarla birlikte oranının %57,4 olduğu görülmektedir.

 Katılımcıların anti-virüs ve zararlı yazılımları engelleme konularıyla ilgili dikkate alınır düzeyde farkındalığın düşük olduğu ve bu konularda bilgi eksikliği olabileceği söylenebilir.

 Güncelleme konusu ile ilgili bulgulara bakıldığında (bkz. Tablo 6) genel olarak öğrencilerin yarıdan fazlasının güncelleme ile ilgili konularda farkındalık sahibi oldukları ve güncelleme ile ilgili hususlara dikkat ettikleri görülmektedir.

 Öğrencilerin verdikleri yanıtlar incelendiğinde öğrencilerin %60’ından fazlasının sosyal ağlardaki gizlilik ve kişisel bilgilerin korunması ile alakalı konuları önemsedikleri ve bu konularla ilgili düzenlemeleri kişisel sosyal ağ hesaplarında yapabildikleri görülmektedir.

 Öğrencilerin çoğunun bilişim güvenliği ilkelerine uygun olarak gönderenini tanımadıkları eposta ve dosyaları anti-virüs taramasından geçirmeden açmadıklarını (%49,3), göndereni tanımadıkları mesajları yanıtlamadıklarını belirttikleri (%58,5) görülmektedir.

 Öğrenci yanıtlarının yarıdan fazlasının, sahibini bilmedikleri ve şifresiz kablosuz ağlara bağlanmadıkları (%48,1) kablosuz ağlarını şifre ile kullandıkları (%75) ve güvenilir olduğundan emin olmadıkları ağlara bağlanmadıkları (%53,3) görülmektedir.

 Öğrencilerin bilişim teknolojilerinin kanuni ve etik kullanımı konusunda önemli düzeyde bilgilendirme ihtiyacı olduğu ve bu konuda farkındalığın az olduğu görülmektedir

 Öğrencilerin bilgilerini güncelleme ve bir siber suçla karşı karşıya kaldıklarında kime başvuracaklarını bilme açısından eksikliklerinin olduğu görülmektedir.

 Belirtile bazı bilişim güvenliği konularında kızların erkeklere göre farkındalık sahibi oldukları görülmektedir.

 Bilgisayar kullanım yılı ortalamanın üzerinde olan öğrencilerin, ortalamanın altında olan öğrencilere kıyasla internet tarayıcılarının kişisel bilgi güvenliği konusunda daha farkındalık sahibi oldukları görülmektedir.

Öğrencilerin alış-veriş siteleriyle ilgili bazı özelliklere dikkat ettikleri bununla birlikte 3 boyutlu güvenlik (3d secure), ekran klavyesi gibi internet alış-verişi için önemli olan teknik konular hakkında yeterli bilgi sahibi olmadıkları görülmektedir.

 Öğrencilerin bilişim güvenliği ilkelerine uygun olan güçlü parola belirleme kriterlerine uygun şekilde farklı kombinasyonları parola belirlerken önemli oranda kullandıkları ve genellikle tahmin edilmesi zor şifreleri tercih etme oranlarının yarıya yakın olduğu görülmektedir.

 Katılımcıların bilişim güvenliği konusunda kendilerini geliştirme açısından web sitelerinden ve diğer kaynaklardan beklenen düzeyde yararlanmadıklarını, bu konuda far- kındalıklarının düşük olduğunu göstermektedir.

TARTIŞMA VE SONUÇ

Elde edilen bulgular değerlendirildiğinde;

Bu bulgular Kruger ve Kearney’in (2006), Agamba ve Keengwe’in (2012) çalışmalarında olduğu gibi bireylerin bilişim güvenliğine yönelik tutumları, davranışları ve bilgileri arasında farklılıklar olduğunu göstermektedir.
Bilişim teknolojileri güvenliği maddelerinin cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelendiğinde erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre kaynağını ve güvenirliğini bilmedikleri kablosuz ağlara bağlanma konusunda daha çok risk aldıkları görülmüştür.
Bu çalışmanın sonuçları bilişim güvenliği konusunda kızların görece temkinli olduğunu göstermektedir.
İnternet kullanımı süresine göre bilişim güvenliği maddelerine verilen yanıtlar incelendiğinde ortalamanın üstünde internete bağlanan katılımcıların daha çok korsan yazılım kullandıklarını belirtmiş olmaları dikkat çekici bir sonuçtur.
Alan yazındaki bazı çalışmalarda korsan yazılım kullanım oranının orta- yüksek düzeyde olduğunu göstermektedir (Bilek, 2012; Dijle ve Doğan, 2011)
Bu çalışmada ise bilgisayar deneyimi arttıkça farkındalığın ve ne yazık ki etik dışı kullanımın arttığı görülmüştür.

SONUÇ VE ÖNERİLER

Alan yazında bu konuda yapılan bazı çalışmalarda bireylerin bilişim güvenliği/bilgi güvenliği bilgi düzeyleri iyi iken (İlkan, İşçioğlu, Egelioğlu ve Doğanalp, 2010) ağırlıklı olarak bilişim güvenliği/bilgi güvenliği farkındalıklarının düşük olduğu gözlenmektedir (Dijle, 2006; Dijle ve Doğan, 2011; Pusey ve Sadera, 2011).

Alan yazında yapılan çalışma sonuçlarına göre de bilişim güvenliği farkındalığı kazandırmaya yönelik eğitimlerin verilmesi gerektiği ifade edilmektedir (Bilek, 2012; İlbaş, 2009; Dijle ve Doğan, 2011; Gökmen, 2014). İleride yapılacak araştırmalarda bilişim güvenliği ve bilişim etiği konularında öğretmenlik programında okuyan öğrencilerin farkındalıklarını artırmak ve yeterli düzeyde bilgilendirmek için neler yapılabileceğini belirlemeye yönelik araştırmalar yapılabilir. Bu araştırmalarda öğrencilerin ihtiyaçları ve beklentileri belirlenerek bu konularla ilgili kitaplar, elektronik kitaplar, web siteleri vb. öğretim materyalleri geliştirerek bunların etkililiği incelenebilir. Bu konulara yönelik kurslar, dersler tasarımlanarak bunların etkililiğine yönelik deneysel çalışmalar ve araştırma- geliştirme projeleri yapılabilir. Ancak yalnızca bireylere sadece bilgi kazandırmak yerine tutum ve davranış kazandırmaya yönelik etkinliklerin yapılması bu araştırma sonuçlarında ortaya çıkan önemli bulgulardan biri olarak görülmektedir. Bu çalışmaların gerçekleşmesi için, bu sınırlı çalışmada elde edilen bulguların ihtiyaç analizlerine ve geliştirilecek eğitimlere yönelik ipuçları sunması umulmaktadır.

BU MAKALE İNCELEME SONUÇLARI VE ÖNERİLER

Günümüzde teknoloji hayatımızın bir parçası olmuş durumda. Her ne kadar teknolojiyi iyi amaçlar için üretilmiş olsa da kötüye kullanımı da mevcuttur. Teknoloji kullanımı konusunda özellikle çocuklara öğretmenleri kılavuz olacaktır. Bu durumda öğretmen adaylarının bilişim güvenliği konusunda farkındalıklarının olması beklenmektedir. Bu makalede bu konu araştırılmıştır. Öğretmen adayları ile yapılan araştırma sonucu elde edilen bulgular sayesinde bireylerin bilişim güvenliği/bilgi güvenliği bilgi düzeyleri iyi iken (İlkan, İşçioğlu, Egelioğlu ve Doğanalp, 2010) ağırlıklı olarak bilişim güvenliği/bilgi güvenliği farkındalıklarının düşük olduğu gözlenmektedir (Dijle, 2006; Dijle ve Doğan, 2011; Pusey ve Sadera, 2011).

Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

Cahit Cengizhan

Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi’nden 1991 yılında mezun olduktan sonra Uşak Endüstri Meslek Lisesi’nde Teknik öğretmen olarak göreve başladı. 1993 Yılında Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Eğitim Bölümünde araştırma görevlisi olarak akademik çalışmalara başladı. 1998 yılında M.Ü. Teknoloji Eğitimi Yüksek Lisansı, 1999 yılında İ.Ü. İşletme Davranış Bilimleri Yüksek lisans tezlerini vererek başarıyla mezun oldu. 2001 yılından itibaren Marmara Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri bölümünde öğretim görevlisi olarak çalışmaya devam etmektedir. Yürüttüğü dersler arasında temel bilgisayar eğitimi, bilgisayar donanımı, bilgisayar ağları ve haberleşme, işletim sistemleri, web tabanlı programlama, açık kaynak kodlu yazılımlar, uzaktan eğitim, içerik geliştirme, eğitim yönetim sistemleri dersleri yer almaktadır. 2011-2016 yılları arası Atatürk Eğitim Fakültesi ve birimleri internet sayfaları, 2013-2015 yılları arasında Marmara üniversitesi internet sayfaları ve akademik idari birimler web sayfaları koordinatörü olarak görev yapmıştır. Çok sayıda seminer ve konferansta bildiri sunmuş, konuşmacı olarak katkı sağlamış, düzenleme ve yürütme kurullarında görevler almıştır. Akademik dergi, kongre, sempozyum, kurumsal ve kişisel web sayfaları hazırlayarak yayınlamıştır. ISO 27001 Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi Baş Denetçi Sertifikası sahibidir.

cahitcengizhan.com

Cahit Cengizhan

MAKALE İNCELEME: Eğitim Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinin Bilişim Güvenliği Farkındalıkları: Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği

MAKALE ADI

YAZAR(LAR)

MAKALE KÜNYESİ (APA STANDARDI)