İçindekiler

1. Giriş
2. STK Genel Bilgi
2.1 STK’ların faaliyetleri
3. Yapak Zeka Alanında Amaçlar ve Yapılan Projeler
4. Dünya Genelinde Yapay Zeka STK’ları
5. STK’da Gönüllülükler
6. Türkiye’de Yapay Zeka Kurumları
7. KAYNAKÇA

 

YAPAY ZEKA ve STK

1.    Giriş

Dünya genelinde ve Türkiye özelinde Yapay Zeka alanında hizmet veren Sivil Toplum Kuruluşları bulunmaktadır. Sivil Toplum Kuruluşlarının  amaçları nelerdir, yapay zeka alanında projeleri nelerdir ve gönüllülükler ile ilgili bilgi edinebileceksiniz. Özellikle dünya genelinde çok daha ileri seviyede olan Yapay Zeka STK’ları Türkiyede yeni yeni gelişmektedir. Diğer STK’lara kıyasla küçük topluluklar tarafından ilgi görmektedir. Buna rağmen aktif olarak Türkiyede de güncel bir şekilde Yapay Zeka STK’ları etkinlikler düzenlemektedir. Bunlara gönüllü bir şekilde katılım gösterebilirsiniz.

 

2.    STK Genel Bilgi

 Sivil toplum kuruluşları belirli bir toplumsal sorunu veya konuyu ele alarak toplumsal değişimi teşvik etmek, sosyal hizmetler sunmak veya toplumu bilinçlendirmek için faaliyet gösteren kuruluşlardır. STK’lar, kâr amacı gütmeyen organizasyonlar olarak faaliyet gösterirler ve genellikle kamu yararına çalışırlar. STK’lar, çeşitli alanlarda faaliyet gösterebilirler. Bunlar arasında insan hakları, çevre koruma, sağlık, eğitim, kadın hakları, çocuk hakları, toplumsal cinsiyet eşitliği, göç, yoksullukla mücadele, engellilerin hakları, kültür ve sanat gibi konular bulunur. STK’lar, genellikle belirli bir misyon veya amacı benimserler ve bu amacı gerçekleştirmek için çalışmalar yaparla (Talas, 2011).

STK’ların faaliyetleri:

Savunuculuk ve Bilinçlendirme: STK’lar, topluma bir sorun veya konu hakkında bilgi vererek farkındalık yaratır ve insanları bilinçlendirir. Bu, kamuoyunu etkilemek, politika yapıcıları yönlendirmek ve değişim için harekete geçmek amacıyla yapılır.

Yardım ve Hizmetler: Birçok STK, ihtiyaç sahiplerine yardım ve hizmetler sunar. Örneğin, yardıma muhtaç kişilere gıda, barınma, sağlık hizmetleri, eğitim imkanları gibi temel ihtiyaçları karşılayan STK’lar bulunur.

Araştırma ve Geliştirme: Bazı STK’lar, belirli bir konu veya sorun hakkında araştırmalar yapar ve elde edilen bulguları paylaşarak politika önerileri sunar. Bu şekilde, toplumda değişimi teşvik etmeyi hedeflerler.

Eğitim ve Kapasite Geliştirme: STK’lar, toplumun bilgi düzeyini artırmak için eğitim programları ve seminerler düzenleyebilirler. Ayrıca, insanların becerilerini geliştirmeleri ve kendi potansiyellerini keşfetmeleri için destek sağlarlar.

İşbirliği ve Ağ Oluşturma: STK’lar, benzer hedeflere sahip diğer kuruluşlarla işbirliği yaparak güçlerini birleştirirler. Ayrıca, toplumsal değişimi teşvik etmek için yerel, ulusal ve uluslararası ağlar oluştururlar.

STK’lar genellikle bağışlar, hibe ve fonlarla finanse edilirler. Toplumun desteği ve gönüllülerin katılımı da STK’ların çalışmalarında önemli bir rol oynar (Aslan, 2010).

3.    Yapak Zeka Alanında Amaçlar ve Yapılan Projeler

 YZ Tabanlı Eğitim: YZ teknolojisi, eğitim alanında kullanılabilir. Birçok YZ STK’sı, eğitimde YZ teknolojisinin kullanımı konusunda çalışmalar yürütmektedir. Örneğin, Teachable Machine adlı bir Google projesi, öğrencilerin YZ teknolojisini kullanarak kendi sınıf projelerini yapmalarına yardımcı olur.

YZ Tabanlı Sağlık Hizmetleri: YZ teknolojisi, sağlık alanında da kullanılabilir. YZ STK’ları, özellikle kanser teşhisinde YZ teknolojisinin kullanımı konusunda araştırmalar yürütmektedir. Örneğin, Microsoft’un InnerEye adlı projesi, radyolojik görüntülerin otomatik analizi için YZ teknolojisini kullanır.

YZ Tabanlı Görüntü ve Ses İşleme: YZ teknolojisi, görüntü ve ses işleme alanında da kullanılabilir. YZ STK’ları, bu alanda çeşitli projeler geliştirmektedirler. Örneğin, IBM’in Watson Studio adlı platformu, YZ teknolojisiyle görüntü işleme ve sınıflandırma konusunda geliştiricilere yardımcı olur.

YZ Tabanlı Doğal Dil İşleme: YZ teknolojisi, doğal dil işleme (NLP) alanında da kullanılabilir. YZ STK’ları, özellikle dil çevirisi, metin analizi ve duygu analizi gibi konularda çalışmalar yürütmektedir. Örneğin, Google Translate, dil çevirisi için YZ teknolojisini kullanır.

YZ Tabanlı İklim Değişikliği Araştırmaları: YZ teknolojisi, iklim değişikliği konusunda da kullanılabilir. YZ STK’ları, iklim değişikliği etkilerini ölçmek ve sürdürülebilirlik hedeflerini belirlemek için YZ teknolojisini kullanmaktadırlar. Örneğin, Global Forest Watch adlı bir proje, dünya genelindeki ormanların izlenmesi ve korunması için YZ teknolojisini kullanır.

4.    Dünya Genelinde Yapay Zeka STK’ları

 Dünya genelinde birçok yapay zeka  ile ilgili sivil toplum kuruluşu bulunmaktadır. Bu kuruluşlar, YZ teknolojisinin geliştirilmesi ve kullanımı hakkında toplumda farkındalık yaratmak, etik ve insana odaklı bir yaklaşımın benimsenmesini sağlamak, YZ teknolojisinin olası risklerini ve faydalarını araştırmak ve insan haklarını korumak gibi amaçlarla faaliyet göstermektedir (Gönenç, 2011).

Dünya genelindeki bazı önemli YZ STK’ları şunlardır:

  • OpenAI (https://openai.com/): YZ araştırması, geliştirilmesi ve etik kullanımı konularında araştırma yapar. Ayrıca, toplumun YZ teknolojisi konusunda bilgilendirilmesi için yayınlar ve açık kaynak kodlu YZ araçları sunar.
  • AI Now Institute (https://ainowinstitute.org/): YZ teknolojisinin etik ve insana odaklı kullanımını teşvik etmek için çalışır. Ayrıca, YZ teknolojisinin toplumsal etkilerini araştırır ve özellikle cinsiyet, ırk ve sınıf eşitsizliklerini ele alır.
  • Algorithmic Justice League (https://www.ajl.org/): Algoritmik adaletsizliklere karşı mücadele eder ve YZ teknolojisinin insan haklarını korumak için nasıl kullanılabileceği konusunda toplumda farkındalık yaratır.
  • Partnership on AI (https://partnershiponai.org/): YZ teknolojisine ilişkin etik ve toplumsal konulara odaklanır.  YZ teknolojisinin insanlık yararına kullanımını teşvik eder. Bu STK ayrıca, YZ teknolojisinin toplumsal ve politik etkilerini araştırır.
  • Center for Humane Technology (https://www.humanetech.com/): YZ teknolojisinin toplumsal etkileri konusunda farkındalık yaratmak ve teknolojinin insan hayatını nasıl etkilediği konusunda tartışma başlatmak için çalışır.

Bu STK’lar gibi birçok farklı YZ STK’sı bulunmaktadır ve her biri YZ teknolojisine ilişkin farklı bir perspektif sunar.

 

5.    STK’da Gönüllülükler

Türkiye ve Dünyada gönüllülük durumları birbirlerinden farklı durumdalardır. Hem imkan olarak hem de kitleden dolayı dünya genelinde çok daha geniş bir şekilde ilanlar ve erişebilme imkanı var. Türkiyede yeni gelişmesinden dolayı daha az görülmekte bu imkanlar. Türkiyede etkinlikler genel olarak söyleşi, ders anlatımı ve workshop şeklinde ilerlemektedir. Bunlara katılım sağlamak için AIPA ve AITR (https://ai.org.tr/en/bize-katilin/) sitesinden ulaşabilirsiniz. Bunlara katılmak için bu sivil toplum kuruluşuna üye olmanız gerekmektedir. Gönüllü olarak katılabileceğiniz bir diğer proje ise Yarını Kodlayanlar Projesi bu proje yapay zeka ile ilgili eğitim verebilecek gönüllüleri arıyor habitat derneği ve türkiye vodafone vakfı ile beraber. Başvuru için: https://habitatdernegi.org/blog/yarini-kodlayanlar-projesi-yapay-zeka-egitmenlerini-ariyor/.

AI for Good Foundation, yapay zeka teknolojisini pozitif sosyal etki yaratmak amacıyla kullanan bir kar amacı gütmeyen kuruluştur. Kuruluş, sağlık, eğitim, çevresel sürdürülebilirlik gibi çeşitli küresel sorunları ele alan projeler üzerinde çalışmaktadır. AI for Good Foundation, yapay zekayı kullanarak toplumda olumlu değişikliklere yol açma hedefiyle çalışan gönüllüleri memnuniyetle karşılamaktadır. Bu kuruluşa başvurmak için aşağıdaki linkten kendinize uygun olan işleri seçip ilerleyebilirsiniz. Başvuru için: https://ai4good.org/get-involved/volunteer/

Data Kind

DataKind, sosyal sorunları çözmek için veri ve yapay zeka kullanımına odaklanan kar amacı gütmeyen kuruluştur. DataKind, veri bilimcilerini ve sosyal organizasyonları bir araya getirir. Gerçek dünya sorunlarını çözmek için işbirliği yapar. Sağlık, yoksullukla mücadele, eğitim gibi konularda projeler yürüterek veri odaklı içgörüler kullanarak pozitif değişim sağlamayı hedefler. DataKind’in temel amacı, veri ve yapay zeka teknolojilerini toplum yararına kullanmak ve bu alanda sosyal etki yaratmaktır. Kuruluş, veri analitiği, makine öğrenimi ve yapay zeka gibi alanlardaki uzmanlığını, toplumsal sorunları çözmek için kullanır. Bu çalışmalarıyla, veri bilimi ve yapay zeka konularında uzman olan gönüllüleri sosyal organizasyonlarla bir araya getirir ve veriye dayalı stratejiler geliştirir.

DataKind’in yapısı, veri bilimi uzmanlarının ve sosyal organizasyonların ihtiyaçlarını birleştirmeye odaklanır. Kuruluş, veri analizi ve yapay zeka çözümlerinin geliştirilmesinde uzman olan gönüllülerin becerilerini, sosyal sorunları çözmek için çalışan kuruluşlarla paylaşmasını teşvik eder. Bu işbirliği, veriye dayalı karar verme süreçlerinin iyileştirilmesini, programların etkinliğini artırılmasını ve toplumsal etkinin artırılmasını hedefler. DataKind’in projeleri, çeşitli konuları kapsar. Örneğin, sağlık sektöründe, hastane verileri analiz edilerek hastalıkların yayılması veya tıbbi hizmetlere erişim konularında stratejik bilgiler elde edilir. Yoksullukla mücadelede, sosyal yardım programlarının etkinliği analiz edilerek kaynakların daha verimli kullanılması sağlanır. Eğitim alanında, öğrenci performansını ve eğitim sonuçlarını iyileştirmek için veri analitiği ve öğrenci izleme sistemleri oluşur.

DataKind’in gönüllüler için düzenlediği etkinlikler, eğitim programları ve mentorluk olanakları da bulunmaktadır. DataKind, veri ve yapay zeka kullanımının toplum yararına nasıl yönlendirilebileceğine dair farkındalık yaratır ve bu alanda bir hareketlilik oluşturur. Ayrıca, veri bilimi ve yapay zeka alanında çalışan profesyoneller arasında işbirliği ve bilgi paylaşımını teşvik eder. Aşağıdaki linkten uygula butonuna basıp gerekli yerleri doldurduktan sonra başvurabilirsiniz bu kuruluşa. Başvuru için: https://www.datakind.org/volunteer-with-us

 

6.    Türkiyede Yapay Zeka STK’ları

6.1. AIPA (https://aipaturkey.org)

 Türkiye’de yapay zeka konusunda ilk sivil toplum kuruluşlarından biri olan AIPA amaçları şu şekildedir: Türkiye’de yapay zekâ ile ilgili bilinçlendirme çalışmaları yürütmek, toplumda yapay zekâ konusuna dair farkındalık yaratmak, bireysel ve kurumsal yetkinliklerin artırılmasına katkı sağlamak. Yerel, ulusal, bölgesel ve küresel yapay zekâ toplulukları arasındaki iletişim ve etkileşimi artırmak.

Yapay zekâ alanında yapılacak çalışmalarda üniversite, özel sektör, sivil toplum ve kamu kurum ve kuruluşları ile çok paydaşlı ortaklıklar kurarak kamu politikalarına katkı sağlamak. Türkiye’de yapay zekâ konusunda çalışmaları teşvik eder. Lisans ve lisansüstü seviyede çalışmalar yürüten vatandaşlara gerekli kriterler doğrultusunda maddi ve manevi destek sağlamar. Yapay zekâ ile ilişkilendirilebilecek alanlarda lisans düzeyinde öğrenim gören öğrencilerin, gerekli koşulları sağlamaları kaydıyla, alanda tecrübe sahibi olmaları için staj görmelerini sağlamak. Türkiye’nin dünyadaki ilk 10 ekonomi arasına girme hedefini teknoloji girişimciliği ile hızlandırmak. Türkiye’de yeni girişimcilik kültürünü oluşturmak, desteklemek ve yaygınlaştırmayı sağlamak. İhtiyaçlar doğrultusunda yapay zekâ alanına dair doğru bilgiler üretmek. Bu bilgileri paylaşmak, ilgili kişi ve kurumları yönlendirecek şekilde danışmanlık vermek.

Sektördeki teknolojik gelişmeleri küresel çapta izlemek ve ilgili konulardaki tecrübe, görüş ve fikirlerin yayılmasını sağlamak. Yapay zekâ politikalarının icraya dökülmesi için yurtiçi ve yurtdışındaki ilgili kurumlarla gerçekleştirilecek kamu diplomasisi faaliyetlerine destek sağlamaktadır. Teknokentler ve kuluçka merkezleri gibi yapay zekâ alanında çalışan kuruluşlar ile işbirliği düzenlemek. Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği gibi kuruluşlarla ulusal ve uluslararası alanda faaliyet gösteren diğer kurum ve kuruluşlarla derneğin amaçları doğrultusunda iş birliği yapmak ve ortak çalışma kültürünü geliştirmek. Yapay zekâ alanında gençleri sadece bir öncelik alanı olarak görmemek. Doğrudan karar alma süreçlerine dâhil ederek faaliyetlerde öncü şekilde görev, yetki ve sorumluluklar vermek.

Başvuru için: https://aipaturkey.org/iletisim.html & https://aipaturkey.org/basvuru.html

 

6.2. AITR (https://ai.org.tr/en)

Türkiye Bilişim Vakfı TBV ve İTÜ işbirliği ile Türkiye’nin gelişen ve değişen akıllı Yapay Zeka teknololojilerine adaptasyon sürecinde rol almak üzere yapılanmış bir sivil toplum hareketidir. AITR (Artificial Intelligence Association of Turkey) Türkiye’deki yapay zeka alanında faaliyet gösteren bir dernektir. AITR, yapay zeka konusunda farkındalığı artırmayı, araştırma ve geliştirmeyi teşvik etmeyi ve Türkiye’deki yapay zeka ekosistemini güçlendirmeyi hedefler.

AITR’nin amacı, yapay zeka alanında çalışan akademisyenler, öğrenciler arasında işbirliği ve bilgi paylaşımını sağlamaktır. Dernek, düzenlediği etkinlikler, konferanslar, eğitimler ve çalıştaylar aracılığıyla topluluk üyelerinin bir araya gelmesini ve tecrübelerini paylaşmasını teşvik eder. AITR, yapay zeka alanında araştırma ve geliştirme çalışmalarını desteklemek için kaynak ve ağ oluşturur. Dernek, üyelerine bilgi ve kaynak sağlamak, teknik bilgileri güncel tutmak ve sektördeki en son gelişmeleri takip etmek için çeşitli faaliyetler yürütür. AITR’nin üyeleri, yapay zeka alanında akademik çalışmalar yapan üniversitelerden, araştırma kurumlarından, şirketlerden ve öğrencilerden oluşur. Üyeler, ağ oluşturma, mentorluk, işbirliği ve projelerde ortak çalışma gibi avantajlardan faydalanır. AITR, Türkiye’de yapay zeka alanında toplumsal farkındalığı artırmak için de çalışmalar yürütür. Bu kapsamda, halka açık etkinlikler, seminerler ve eğitim programları düzenler. Ayrıca, yapay zeka etiği ve güvenliği gibi konuları da vurgulayarak, yapay zeka teknolojilerinin etik ve sorumlu bir şekilde kullanımını teşvik eder.
Başvuru için: https://ai.org.tr/en/bize-katilin/

 

KAYNAKÇA

 

Talas, Mustafa (2011). Sivil Toplum Kuruluşları ve Türkiye Perspektifi.

Aslan, Seyfettin (2010). Türkiyede Sivil Toplum.

Gönenç, A. A. (2011). Sivil Toplum: Düşünsel Temelleri ve Türkiye Perspektifi.

https://en.wikipedia.org/wiki/Non-governmental_organization

https://aipaturkey.org

https://ai.org.tr/en

 

Kapak Resmi www.freepik.com sitesinden 15.06.2023 tarihinde alınmıştır.

 

Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.