İÇİNDEKİLER

  • Giriş
  • Toplumsal sözleşme nedir?
  • Nasıl ortaya çıkmıştır?
  • Thomas Hobbes
  • Jean-Jacques Rousseau
  • John Locke
  • Sonuç

 

GİRİŞ 

            İnsanlar doğasında özgürdürler, davranışlarını kısıtlayan bir şey yoktur. Fakat bu bir düzensizlik oluşturur bu yüzden insanlar bir arada yaşamak için bazı kurallara uymak zorundadır. Hareketlerinden, tavırlarından ve isteklerinden bazı tavizlerde bulunmalıdır. Bu tavizler insanı kısıtlamaz, özgürlüğüne el koymaz, bu sınırlar ile insanlar nasıl davranacaklarını bilirler ve bazı ahlak kuralları bile edinirler. İnsanlar bu kurallara uyarak, sadece kendini düşünmekten yani bencillikten vazgeçer ve daha faydalı eylemlerde bulunmaya dikkat etmeye başlar. Bu sayede insanlar da bundan faydalanmış olurlar. Sınırlarını bilmek insana fayda da sağlayabilir çünkü sınırlarını bilen insan, eylemlerine yön verir ve bir düzen kurar. İşte tüm bunları sağlayan kurallar, toplumsal sözleşmedir. 

 

TOPLUMSAL SÖZLEŞME NEDİR?

            Toplumu oluşturan kişilerin haklarını ve sorumluluklarını ifade eden sözleşmedir. Bireylerin alışkanlıklarından vazgeçtiklerini, kendi çıkarlarının yanında toplumun çıkarlarını güden ve iyiliğini isteyen biri olduklarını gösteren, yönetim haklarını üst bir yetkiliye yani bir otoriteye yani devlete bıraktıklarını gösteren, bir toplumu oluşturmak için bireylerin aralarında yaptıkları yazılı olmayan anlaşmadır. 

 

TOPLUMSAL SÖZLEŞME NASIL ORTAYA ÇIKMIŞTIR?

            İnsanların hak ve özgürlüklerinin korunması, bireylerin kendilerini savunması ve suç işleyenlerin cezalandırılması için toplu bir anlaşmaya gerek vardır. Bu da insanları örgütlenmeye doğru iter. Bu nedenle bir devlet kurmak gereklidir. Devlet halk üzerinde bir otoritedir. Halk, toplumu oluşturur. Halkın bir arada yaşayabilmesi yani bir toplum oluşturabilmesi için bazı ortak kararlar almalı ve bazı ortak kurallara uyması gerekmektedir. İnsanları diğer canlılardan ayıran akıllarını kullanmaları ve duygularına hakim olabilmeleridir diyebiliriz. Bu toplu kurallara uyarak duygularına hakim olurlar, eylemlerini bu kurallara göre şekillendirirler.İnsanlar doğasında özgür ve bağımsızdır ve kendi onayları olmadan başkasının egemenliği altına girmeye zorlanamazlar. Fakat uymaları gereken bu kurallar doğrultusunda insanlar kendilerini yönetme gücünden vazgeçerek, yöneltilme haklarını bir otoriteye yani devlete bırakmak konusunda anlaşırlar. 

            Bazı filozoflara göre (Thomas Hobbes, Jean-Jacques Rousseau, John Locke), insanın doğasından gelen bir takım özellikleri bulunmaktadır. Bu filozoflar buna “doğa durumu” demektedirler. Bu bir teoridir. Bu teoriye göre, insanlar özgürdür, kimsenin bir diğer kişiye üstünlüğü yoktur, kimsenin hiçbir sorumluluğu yoktur. Durum böyle olduğunda bu bir tehlike arz etmektedir. Çünkü insanlar özgürdür ve yaptıkları eylemler karşısında bir sorumlulukları ve ödeyecekleri herhangi bir bedel yoktur. Bu durumda insanlar birbirini öldürebilir, gasp edebilir vb. zararlar verebilirler. Fakat insanlar bir arada barış içinde, özgür ve eşit bir şekilde yaşamalıdırlar. Toplumsal sözleşmenin amacı da bu düzeni oluşturmaktır. 

            Toplumsal sözleşmeye göre, bireyler doğa durumundan bilinçli şekilde uzaklaşırlar ve kendi iyiliklerinin yanında toplumun iyiliği için bir takım eylemlerinden vazgeçerler. 

     

THOMAS HOBBES

            Toplumsal makaleyi detaylı bir biçimde inceleyen ve açıklayan ilk modern filozoftur.  Leviathan adlı eserinde değinmiştir. Thomas’a göre bireylerin doğal yaşamı kendi çıkarları üzerine kuruludur, sosyallikten yoksundur, kimse haklarının farkında değildir ve asosyaldirler. Bir düzene gerek vardı bu da bir sözleşme ile olabilirdi. Toplumsal sözleşme , bireylerin bazı haklarından vazgeçmeleri ve belli kurallarda anlaşmaları ile olacaktı. Bu, önce toplumun sonra ise devletin oluşmasına neden oldu. 

 

JEAN-JACQUES ROUSSEAU

            Toplumsal sözleşme (1762) adlı kitabıyla toplumsal sözleşme kuramını açıklamıştır. Toplumsal sözleşme kuramını popüler bağımsızlık üzerine kurmuştur. Rousseau’ya göre insanlar hayatlarının yönetimi konusunda söz sahibi oldukları zaman ancak özgür olabilirler. Ona göre insanlar kendilerini yöneten kuralları seçebilmeli ve bazen de değiştirebilmelidir.  Rousseau’ya göre vatandaş toplumun çıkarlarını kendi çıkarlarının önünde görmelidir. Vatandaşlar bu nedenle toplumsal bir irade yaratmalıdır. Bu irade toplumun faydasına kararlar vermeli ve bireyler bu kuralları kabul etmelidir. Bu nedenlerden dolayı bir sözleşmeye ihtiyaç vardır. 

 

JOHN LOCKE

             Locke’a göre, insan doğasından gelen bazı haklara sahiptir. Bunlar; Kendini ve yaşamını koruma hakkı, özgür olma hakkı ve mülkiyet hakkıdır. Fakat insanlar bu hakları bilinçsiz kullanmakta ve bir düzensizlik oluşmaktadır. Bunun için toplumsal bir sözleşmeye ihtiyaç vardır.  Bu sözleşme ile devlet, insanların sahip olduğu hakları korur ve yönetir.

  “Hobbes, Locke ve Rousseau tarafından savunulan toplumsal anlaşma anlayışı, toplumun bir sözleşmeye dayandırılamayacağını, zira toplumların oluşumundan önce, sözleşme diye bir şeyin olamayacağını savunan Hume, Burke ve Hegel tarafından eleştirilmiştir.” (Türkçe Bilgi “Toplum Sözleşmesi”, 2021).

 

SONUÇ

            İnsanlar doğalarından gelen hakları bilinçsiz bir şekilde kullandıklarında bir düzensizlik oluşur. Hiçbir kural olmadığında insanlar bir arada yaşamak konusunda zorlanmaya başlarlar, bu nedenle görüşmezler ve asosyal olurlar. Bir arada yaşayabilmek ve bir toplum oluşturabilmek için ortak bazı kurallara uyulmak zorundadır. Bu kurallar bir anlaşma sayesinde belirlenir. Fakat bu kuralları yönetecek bir otorite de olmalıdır. Bu sebeple devlet ve hukuk birimleri meydana gelir. Bu birimler sayesinde kurallar korunmuş olur. Belirlenen bu kurallar sayesinde ise toplumda insanların hakları korunmuş olur ve insanlar bir arada yaşamayı başarmış olurlar. Unutulmamalıdır ki toplumsal sözleşme yazılı olmayan kurallar bütünüdür. 

 

KAYNAKÇA 

Öne çıkan görsel http://impogroup.com/ sitesinden 22.05.2020 tarihinde alınmıştır. 

Bu makale  duplichecker sitesi üzerinden 24.05.2021 tarihinde kontrol edilmiştir.
Makale, benzerlik değeri ile kabul edilmiştir. Results Completed: 100% Plagiarism: %2 Unique: %98

Bu makale Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.