MAKALE İNCELEME: Etik Ve Bilişim Etiği Arasındaki Farkın Algılanmasına Yönelik Bir Alan Çalışması

ÇAKIREL, Y., GÖRENER, A., & DİNÇER, H., “ETİK VE BİLİŞİM ETİĞİ ARASINDAKİ FARKIN ALGILANMASINA YÖNELİK BİR ALAN ÇALIŞMASI”, ResearchGate.net, 2009, 1-9

Anahtar kelimeler: Etik, teknoloji, bilişim etiği, meslek yüksekokulları.

MAKALE ERİŞİM ADRESİ

https://www.researchgate.net/publication/311178117_Etik_Ve_Bilisim_Etigi_Arasindaki_Farkin_Algilanmasina_Yonelik_Bir_Alan_Calismasi

GİRİŞ

Bu makalenin konusunu, gerek mesleklerin icra edilmesinde gerek günlük hayattaki yaşamlarımızda sahip olmamız gereken “Etik Değerler” ile birlikte günümüzde teknolojinin hızla yayılmasından dolayı burada ortaya yeni çıkan “Bilişim Etiği” ve bu kavramlar arasındaki farkın algılanması oluşturmaktadır. Bu yüzden bu makalede de bilişim araçlarını en çok kullanan ve geleceğin meslek adaylarını oluşturan üniversite öğrencilerini merkeze alarak “Etik, Bilişim Etiği ve Bunlar Arasındaki Farklılığı Algılamalarını” ölçmek araştırmanın amacını oluşturmaktadır.
Makaledeki Örneklemini ise İstanbul’daki Vakıf Üniversitelerinde okuyan 255 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında yüz yüze anket yöntemi uygulanmış ve cevaplar 5’li Likert ölçeğine göre elde edilmiştir. Verilerin analizinde ise SPSS 15.0 paket programı kullanılmıştır. Hipotezleri test etmek için ise:

1-) t-testi,

2-) Tek- yönlü varyans analizi (ANOVA),

3-) ikili karşılaştırma testlerinden Scheffe testi ile Tukey HSD testi ve

4-) Korelasyon analizi yapılmıştır.

Araştırma sonuçlarına göre;

Öğrenciler, başkaları için etik bulmadıkları davranışları kendileri için de etik bulmadıkları,
Öğrencilerin, olaylardaki etik algılama düzeylerinin artması Bilişim Etiği konusunda da daha duyarlı olduklarını,
Gelir düzeyi düşük olan öğrencilerin Etik ve Bilişim Etiğinde daha duyarlı oldukları, sonucuna varılmıştır.

ARAŞTIRMANIN AMACI

 Bilişim araçlarını en çok kullanan ve geleceğin meslek adaylarını oluşturan üniversite öğrencilerini merkeze alarak “Etik, Bilişim Etiğini değerlerini ölçerek bu iki kavram arasındaki ilişkiyi (Benzer-Farklılıklardan yararlanıp) ortaya koymak.

YÖNTEM

ARAŞTIRMA MODELİ

 Çalışma yüz yüze anket sorularının sorulması şeklinde gerçekleştirilmiştir.

EVREN ÖRNEKLEM / ÇALIŞMA GRUBU

 Çalışmanın örneklemi bilişim teknolojilerinin kullanımında iyi düzeyde olduğu düşünülen Yükseköğretim öğrencileri olarak İstanbul’da vakıf üniversitelerinde okuyan 255 öğrenci oluşturmuştur.

VERİ TOPLAMA ARACI

 Anket sorularının cevapları 5’li likert ölçeğinden faydalanılarak toplanmıştır.

VERİLER ve TOPLANMASI / UYGULAMA SÜRECİ

 Öğrencilerin; cinsiyeti, aylık geliri ve okuduğu bölüm bilgileri alınıp frekanslarına (dağılımlarına) bakılmış.

Katılımcıların, Cinsiyet, aylık geliri ve okuduğu bölüme göre; “Kendilerinde Etik Bulmadığı”, “Başkalarında Etik Bulmadığı”, “Kendilerinde Bilişimde Etik Bulmadığı”, “Başkalarında Bilişimde Etik Bulmadığını”, şeklinde 4 kategoride ayrı ayrı bilgileri tespit edilmiştir.

VERİLERİN ANALİZİ

Elde edilen verilerin analizinde SPPS 15.0 Paket Programı kullanılmıştır.
Yapılan bu çalışmadaki 4 kategoride elde edilen bilgilerin Cronbach’s Alpha katsayısı elde edilip sonuçlarının güvenilir olduğu tespit edilmiştir.
Frekans dağılımları yapılmıstır.
Hipotezleri test etmek için ise; t-testi, Tek yönlü varyans Analizi (ANOVA) ve ikili karşılaştırma testlerinden Scheffe Testi ile Turkey HSD testi yapılmış,
Korelasyon Analizi yapılmıstır.

BULGULAR ve TARTIŞMA

BULGULAR

 Bulgu 1: Öğrencilerin kendileri için olan etik algılamaları cinsiyete göre farklılık göstermektedir.

Bulgu 2: Öğrencilerin başkaları için olan etik algılamaları da cinsiyete göre önemli bir farklılık göstermektedir.
Bulgu 3: Öğrencilerin kendileri için olan bilişim etiği algılamalarının da cinsiyete göre anlamlı bir farklılık olduğu, kız öğrencilerin bilişim etiğini daha iyi uyguladığı anlaşılmıştır.
Bulgu 4: Öğrencilerin başkaları için olan bilişim etiği algılamaları cinsiyete göre farklılık göstermektedir. Yine kız öğrenciler bu konuda algılamaları daha iyimiş.
Bulgu 5: Öğrencilerin kendileri için olan etik algılamaları aylık ortalama gelirlerine göre farklılık göstermektedir. Geliri 0-250 ve 751-1000 arasında olan öğrencilerin kendileri için olan etik algılama düzeyleri geliri 1001 ve üzerinde olan öğrencilerden daha yüksektir.
Bulgu 6: Öğrencilerin başkaları için olan etik algılamaları aylık ortalama gelirlerine göre farklılık göstermektedir. Geliri 0-250 ve 751-1000 arasında olan öğrencilerin başkaları için olan etik algılama düzeyleri geliri 1001 ve üzerinde olan öğrencilerden daha yüksektir.
Bulgu 7: Öğrencilerin kendileri için olan bilişim etiği algılamaları aylık ortalama gelirlerine göre farklılık göstermektedir. Geliri 0-250 arasında olan öğrencilerin kendileri için olan bilişim etiğini algılama düzeyleri geliri 1001 ve üzerinde olan öğrencilerden daha yüksektir.
Bulgu 8: Öğrencilerin başkaları için olan bilişim etiği algılamaları aylık ortalama gelirlerine göre farklılık göstermemektedir.
Bulgu 9: Teknik programlarda okuyan öğrenciler ile diğer programlarda okuyan öğrencilerin kendileri için bilişim etiğini algılamaları arasında rakamsal olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır.
Bulgu 10: Teknik programlarda okuyan öğrenciler ile diğer programlarda okuyan öğrencilerin başkaları için bilişim etiğini algılamaları arasında rakamsal olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır.
Bulgu 11: Öğrencilerin etiği algılama düzeyleri ile bilişim etiğini algılama düzeyleri arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur.
Bulgu 12: Öğrencilerin kendileri için etik görmedikleri davranışları başkaları için de etik görmeme durumları arasında pozitif yönde kuvvetli bir ilişki vardır.
Bulgu 13: Öğrencilerin bilişim etiğinde, kendileri için etik görmedikleri davranışları başkaları için de etik görmeme durumları arasında pozitif yönde kuvvetli bir ilişki vardır.

TARTIŞMA VE SONUÇ

Elde edilen bulgular değerlendirildiğinde;

Söz konusu kendimiz veya başkası için de olsa cinsiyetimiz; davranışlara karşı oluşturduğumuz etik değerlerin üzerinde etkisinin olduğu,
Aynı şekilde kız öğrencileri, bilişim etiğinde erkek öğrencilere göre daha tarafsız bir tutum takındığını göstermektedir.
Aylık ortalama gelir de cinsiyet gibi kendimiz veya başkası hakkındaki “etik düşünme” üzerinde etkilidir ve ortalama aylık geliri en yüksek olanlar, bu konuda diğerleri kadar etik düşüncelere sahip olmamaktadır.
Öğrenciler, söz konusu kendileri olunca bilişim etiğinde geliri düşük olan daha etik düşünmektedir fakat söz konusu başkaları olduğunda gelir düzeyi fark etmeksizin düşüncelere aynı olmuş.
Teknik program okuyanlar ile Teknik program okumayanların bilişim etiği hakkında düşünceleri arasında bir fark bulunmamış ve bence fark bulunmamalı da. Çünkü Teknik program okumadığı hâlde bilişimde suç işlenebilir. Bu yüzden fark olmamalı ve ortak bir kararla bu suçlar işlenmemli.
Günlük hayatta etik davranışlar sergileyenler, bilişim etiğinde de etik tutumlarda bulunmuş.
Yine günlük hayatta kendimizin yapacağı yanlış davranışların farkına varıp etik davrandığımız gibi karşımızdakilerin de böyle etik davranışlarda bulunmasını isteriz.
Aynı şekilde bilişim etiğinde de kendimiz için yanlış bulduğumuzu karşımızdakiler için de yanlış bulmaktayız.
Son olarak etik ve bilişim etiğinin üniversitelerde okutulması, daha ahlaklı ve kişisel hakklara saygılı bireyler yetişecek.

SONUÇ VE ÖNERİLER

Hangi yaşta ve hangi meslek kolunda olursa olsun her birey için etik ilkeler yol

göstericidir. Bilginin bu kadar kolay paylaşılmasıyla etik değerlerin ihlal edilmesini

kolaylaştırmış. Bununla başa çıkmak için de bireylerin vicdani denetimleri ile birlikte bir

kısım kanunlarla bunun üstesinden gelinebilir. Etik; ahlaki bakımdan iyi ya da kötü, doğru ya

da yanlışı araştıran felsefe dalıdır. Veya ahlak ilkelerinin Işığında, doğru davranışı

incelemektir. Ayrıca devletlerin kendi belirlediği gibi İnterpol tarafından da tanımlanan uluslar

arası niteliğe sahip suçlar da mevcuttur.

Bilişim Etiğinin ihlal Edildiği Bazı Suçlar: Kişi ya da kurumlara zarar vermek amacıyla;

yanlış bilgi yayma,
Hakaret,
Sistemleri çökertme,
Virüslü yazılımlarla zarar verme,
Kredi kartı dolandırıcılığı,
Fikir eserlerinin izinsiz kopyalanıp çoğaltılması (Çakırel vd., 2009: 3).

Bu makalede Üniversite öğrencilerinin gelir düzeyleri, cinsiyetleri, Okudukları bölümleri bağlamında etiği ve bilişim etiğini algılamaları üzerine çalışılmış ve,

öğrencilerin başkaları için etik görmedikleri hareketleri kendi çıkarları söz konusuolduğunda bile etik görmemeleri,

Öğrencilerin etik algılamalarının artmasının bilişim etiği konusunda da daha duyarlıolduklarını ortaya çıkardığı,

Gelir düzeyi düşük olan öğrencilerin etik ve bilişim etiği konusunda daha duyarlı ve ilkeli davrandıkları ortaya çıkmış.

verilebilecek olan bir etik eğitimi ile bu algılama düzeylerini daha yüksek seviyelere taşıyıp, mesleki hayatlarında daha duyarlı bireylerin yetişmesine sebep olabilir.
ŞEKLİNDE SONUÇLAR ÇIKARILMIŞTIR.

Kişisel İnceleme Sonucu

Bence de Üniversiteler, “Etik ve Bilişim Etiği” derslerini -Öğrencilerin okudukları bölümleri bağlamında çeşitli olumsuz örnekler verilerek- öğrencilere okutmalıdır. Böylece öğrenciler, olaylara dışardan -üçüncü bir gözle- ve daha sağlıklı bir ortamda doğru kararlar verebilecek. Daha sonra iş hayatlarında ise düşünmeden doğru olanı yapacaklarına inanıyorum.

Ayrıca makale adı ile makale içeriğinin örtüşmediğini düşünüyorum. Makalede bu iki kavram arasındaki farktan ziyade ilişki ortaya konmuş gibi geldi.

Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

Cahit Cengizhan

Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi’nden 1991 yılında mezun olduktan sonra Uşak Endüstri Meslek Lisesi’nde Teknik öğretmen olarak göreve başladı. 1993 Yılında Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Eğitim Bölümünde araştırma görevlisi olarak akademik çalışmalara başladı. 1998 yılında M.Ü. Teknoloji Eğitimi Yüksek Lisansı, 1999 yılında İ.Ü. İşletme Davranış Bilimleri Yüksek lisans tezlerini vererek başarıyla mezun oldu. 2001 yılından itibaren Marmara Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri bölümünde öğretim görevlisi olarak çalışmaya devam etmektedir. Yürüttüğü dersler arasında temel bilgisayar eğitimi, bilgisayar donanımı, bilgisayar ağları ve haberleşme, işletim sistemleri, web tabanlı programlama, açık kaynak kodlu yazılımlar, uzaktan eğitim, içerik geliştirme, eğitim yönetim sistemleri dersleri yer almaktadır. 2011-2016 yılları arası Atatürk Eğitim Fakültesi ve birimleri internet sayfaları, 2013-2015 yılları arasında Marmara üniversitesi internet sayfaları ve akademik idari birimler web sayfaları koordinatörü olarak görev yapmıştır. Çok sayıda seminer ve konferansta bildiri sunmuş, konuşmacı olarak katkı sağlamış, düzenleme ve yürütme kurullarında görevler almıştır. Akademik dergi, kongre, sempozyum, kurumsal ve kişisel web sayfaları hazırlayarak yayınlamıştır. ISO 27001 Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi Baş Denetçi Sertifikası sahibidir.

cahitcengizhan.com

Cahit Cengizhan

MAKALE İNCELEME: Etik Ve Bilişim Etiği Arasındaki Farkın Algılanmasına Yönelik Bir Alan Çalışması

MAKALE ADI

YAZAR(LAR)

MAKALE KÜNYESİ (APA STANDARDI)