Elektronik İmza

İçindekiler

• Özet
• Giriş
• E-imza
• Güvenli E-imza
• E-imza’nın Özellikleri
• Güvenli E-İmza Oluşturma Araçları
• E-imza Yetkisine Sahip Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcıları (ESHS) ve Denetimi
• E-imza Kullanımı
• E-imza’nın Uygulama Alanları
  • Kamusal Alandaki Uygulamalar 
  • Ticari Alandaki Uygulamalar
• E-imza’nın Kullanılamadığı Alanlar
• Sonuç

Özet

Elektronik imza(e-imza); bir verinin, orijinal haliyle ve tarafların kimliklerinin doğrulanmasıyla üçüncü tarafların erişimine kapalı olacak şekilde iletildiğini elektronik araçlarla garanti eden sembollerden oluşmaktadır. Sanal ortamlarda yer alan verilerin izinsiz, yanlışlıkla değiştirilmesini, silinmesini, veriye ekleme yapılmasını önlemek; mesajın ve mesaj sahibinin geçerliliğini sağlamak, bireylerin elektronik ortamda gerçekleştirdikleri işlemleri inkâr etmeleri gibi sorunları önlemek amaçlarıyla kullanılır. Sadece BTK’nin yetkilendirdiği kurumlardan alınabilen bu elektronik imzalar; başta kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, bankalar, sigortalar, şirketler, yüksek iletişim ve bilgi güvenliği gerektiren geniş çaplı organizasyonlar olmak üzere oldukça yaygın bir kullanım alanına sahiptir. 

Anahtar sözcükler: Elektronik imza, E-imza sertifikası, Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcıları, Güvenli E-imza, E-imza Kullanım Alanları

Giriş

21.yüzyılda hızla hayatımızda her alana giren teknoloji ile neredeyse tüm işlemler kamu kurumları, üniversiteler ve şirketlerde büyük oranda elektronik ortamda yapılmaya başlanmıştır. Bu işlerin ve işlemlerin geçerliliğini, bütünlüğünü, erişilebilirliğini ve inkâr edilemezliğini sağlamak için geliştirilen elektronik imza uygulaması ülkemizde ve tüm dünyada kullanılmaya başlamıştır. Ülkemizde 23 Ocak 2004’te 25355 sayılı Resmî Gazete ’de 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu yayınlanmıştır. Bu yazıda elektronik imzanın özellikleri, alınabileceği kurumlar, kullanım alanları ve kullanılamadığı alanlar hakkında bilgiler yer almaktadır.

E-imza

“Elektronik imza, elektronik ortamda bulunan bir belgeye eklenerek imzalayanın kim olduğunu belirlemeye yarayan veridir. Elektronik imza, ıslak imza ile eşdeğerdedir. E-imza sertifikası dağıtmaya yetkisi olan kuruluşlar tarafından dağıtılan sertifikalar kullanılarak imzalama işlemi yapılır. E-imza bir akıllı kart üzerinde kişiye ulaştırılır. Bu kart standart bir akıllı kart okuyucusu ile kullanılabilir.” (“E-devlet”, t.y.)

Elektronik imza, birtakım matematiksel fonksiyonlardan geçirilir ve eşsiz olduğu düşünülen bir değerin bulunması ile elde edildiği için her imzalanan metinde farklılık gösterir. Kişilerin, ıslak imzası gibidir, tek bir e-imzası yoktur; imzalamada kullanılan anahtarları vardır.

Güvenli E-imza

“Kanunda tanımlanan güvenli elektronik imzanın,

• Islak imza ile aynı hukukî sonuçları doğurması,
• Islak imza ile aynı ispat gücünde olması,
• Usulüne göre güvenli e-imza ile oluşturulan elektronik verilerin senet hükmünde olması,
• Bu verilerin aksi ispat edilinceye kadar kesin delil sayılması,

Kanunun hukuki açıdan getirmiş olduğu en önemli yeniliklerdir.” (“Elektronik İmza”, 2017)

E-imza’nın Özellikleri

            E-imzanın üç özelliği şu şekildedir;

• Kimlik doğrulama ve onaylama: E-imza ile imzalanmış içeriğin ve imzayı atan kişinin doğrulanmasını ve onaylanmasını sağlar.
• Veri bütünlüğü: İmzalanmış verilerin taraflar istemeden değiştirilmesini, silinmesini, verilere ekleme yapılmasını engeller.
• İnkâr edilemezlik: Kişilerin dijital ortamda imzaladıkları işlemleri inkâr etmelerini engeller. (“E-İmza Nedir?”, 2021)

Güvenli E-İmza Oluşturma Araçları

“Üretilen elektronik imza oluşturma verilerinin kendi aralarında bir eşi daha bulunmaması, üzerinde kayıtlı olan elektronik imza oluşturma verilerinin araç dışına hiçbir biçimde çıkarılamamasını ve gizliliğini sağlamasını sağlayan araçlardır. Bu araçlar, üzerinde kayıtlı olan elektronik imza oluşturma verilerinin, üçüncü kişilerce elde edilememesi, kullanılamaması engeller. Elektronik imzanın sahteciliğe karşı korumasını sağlar. İmzalanacak verinin imza sahibi dışında değiştirilmnesini önler.” (Elektronik İmza Genel Bilgi, 2017)

E-imza Yetkisine Sahip Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcıları (ESHS) ve Denetimi

Güvenli Elektronik İmza sadece Nitelikli Elektronik Sertifika ile sağlanabilir. (Elektronik İmza, 2004)

BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu), elektronik imza hizmet sağlayıcılarına yetki verme ve onları denetleme yetkisine sahiptir. Nitelikli Elektronik Sertifika almak için yetkili olan Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcıları BTK’nın internet sayfasında yayımlanmaktadır.

“Başbakanlık Genelgesi gereği, TÜBİTAK-Kamu Sertifikasyon Merkezi sadece kamu çalışanlarına sertifika hizmeti sunar.” (“Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcıları”, 2017)

(“Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcıları”, 2017)

E-imza Kullanımı

E-imza, BTK’nın yetki verdiği Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcılar tarafından sunulur. http://www.btk.gov.tr adresinde yer alan bu firmalardan alınan e-imzanın çalışması için e-imza ile gönderilen CD’de yer alan veya e-imzanızı aldığınız firmanın internet sitesinden edinilen kart sürücü yazılımı kurmak gerekir. Bu program ile elektronik sertifikaya giriş sağlanabiliyorsa sertifika kullanıma hazırdır. (“E-devlet”, t.y.)

E-imza’nın Uygulama Alanları

Kamusal ver ticari alandaki muhtemel elektronik imza uygulamaları şunlardır:

Kamusal Alandaki Uygulamalar 

• Her türlü başvurular (ÖSS, KPSS, pasaport vb)
• Kurumlararası iletişim (Emniyet Müdürlükleri vb)
• Sosyal güvenlik uygulamaları
• Sağlık uygulamaları (Sağlık personeli, hastaneler, eczaneler)
• Vergi ödemeleri
• Elektronik yapılan oy verme işlemleri

Ticari Alandaki Uygulamalar 

• İnternet bankacılığı
• Sigortacılık işlemleri
• Kağıtsız ofisler
• e-Sözleşmeler
• e-Sipariş
  (“E-imza’nın Uygulama Alanları Nelerdir?”,2017)  

E-imza’nın Kullanılamadığı Alanlar
E-imza hukuken ıslak imza ile aynı olsa da kullanılamadığı işlemler şunlardır;

• Evlilik,
• Emlak alım-satım,
• Veraset ve intikal

Bu işlemler e-imza ile yapılırsa geçerli olmaz. Bu işlemlerin ıslak imza ile yapılması zorunludur. 

Sonuç

           İnternet, günümüzde neredeyse her iş ve işlem için kullanılmaya başlamıştır. Kimlik doğrulama, gizlilik, güvenlik, veri bütünlüğü ve inkâr edilemezlik problemleri ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu tür teknolojik problemlerin çözümü için elektronik imza uygulaması başlamıştır.

Elektronik imza ile elektronik ortamda işlemlerin güvenli yapılabilmesi için 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu hazırlanmış ve BTK’nın düzenlemeleriyle desteklenerek elektronik ortamda gerçekleşen işlemlerin hukuki geçerliliği sağlanmıştır, elektronik İmza, elle atılan ıslak imza ile aynı hukuksal geçerlilikte olacağı hükme bağlanmıştır. Elektronik ortamda hukuksal olması istenen her işlemde e-imzanın kullanılması gerekmektedir.            

Kaynakça

5070 Elektronik İmza Kanunu. (2004, 23 Ocak). Resmi Gazete (Sayı: 25355). Erişim adresi:  https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/01/20040123.htm , (5 Mayıs 2022)

Ticimax (t.y.). “E-imza Nedir? Elektronik İmza Nasıl Alınır?” Erişim adresi: https://www.ticimax.com/blog/e-imza-nedir-elektronik-imza-nasil-alinir  , (3 Mayıs 2022)

E-devlet (t.y.) “e-imza” Erişim adresi: https://giris.turkiye.gov.tr/Giris/Elektronik-Imza , (5 Mayıs 2022)

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (2017, 15 Aralık) “Elektronik İmza Genel Bilgi” Erişim adresi: https://www.btk.gov.tr/elektronik-imza-genel-bilgi , (5 Mayıs 2022)

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (2017, 15 Aralık) “Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcıları” Erişim adresi: https://www.btk.gov.tr/elektronik-sertifika-hizmet-saglayicilari , (7 Mayıs 2022)

Hesap Kurdu (2021, 21 Ekim) “E-İmza Nedir?” Erişim adresi: https://www.hesapkurdu.com/kobi-kredisi/rehber/e-imza , (6 Mayıs 2022)

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (2017, 15 Aralık) “E-imzanın Uygulama Alanları Nelerdir?” Erişim adresi: https://www.btk.gov.tr/e-imza-ile-ilgili-sikca-sorulan-sorular , (4 Mayıs 2022)

Kapak Görsel: Photo by Brina Blum on Unsplash

Bu makale smallseotools  sitesi üzerinden 09.05.2022 tarihinde kontrol edilmiştir. Makale, benzerlik değeri ile kabul edilmiştir. Results Completed: 100% Plagiarism: %8 Unique: %92 

Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

Şehriban Kıvan

Merhaba arkadaşlar ben Şehriban. Ben bu bölüme İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü’nde başladım. Sonra yatay geçişle Marmara Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü”ne geldim ve eğitimime burada devam etmekteyim.
Bu bölüm hem bilgisayar ile ilgili çeşitli dersleri hem de eğitim derslerini içermesinden dolayı çok ilgimi çekmişti ve bu bölümü seçme nedenim olmuştu. Bu yüzden bu bölümden mezun olunca kendini sürekli geliştiren bir Bilişim Teknolojileri öğretmeni olup bu yolda öğrendiklerimi öğreterek yoluma devam etmeyi planlıyorum.
Üniversite dersleri dışında online kurslarla hem bilgisayar hem de İngilizce alanında kendimi geliştirmeye çalışıyorum.
Boş zamanlarımda ailemle, arkadaşlarımla, kuzenlerimle vakit geçirmekten hoşlanırım. Gezmeyi, podcast dinlemeyi, stand-up izlemeyi çok severim. Gezmek için fırsat buldukça yurt içi ve yurt dışı gezilere çıkarım. Farklı kültürleri görmekten çok mutlu olurum. Şimdiye kadar Ukrayna, Gürcistan, Macaristan, Almanya, Fransa, Belçika, Hırvatistan, Slovenya ve Avusturya ülkelerinden bazı şehirleri gezip görme fırsatım oldu. Ülkemiz içinde de birçok şehri gördüm ama görmediğim şehirleri de görmeyi planlıyorum.
Komedi, eğitim, psikoloji, güncel haberler gibi türlerde podcastleri dinlerim. İstanbul’da yaşamanın avantajlarını kullanarak bu hobilerimi daha çok gerçekleştireceğimi düşünüyorum. Yemek ve tatlı yapmayı çok severim. Yeni tarifler denerim.
Bulmaca çözmeyi, zeka oyunları oynamayı, doğa yürüyüşü yapmayı, kitap okumayı, dizi-film izlemeyi, müzeleri gezmeyi çok severim.