İçindekiler

  1. Giriş
  2. Bilgi nedir?
  3. Bilginin önemi nedir?
  4. Bilginin doğruluk ölçütleri nelerdir?
  5. İnternet’te ki bilginin doğruluk ölçütleri nelerdir?
  6. Sonuç
  7. Kaynakça

 

Giriş

İnternet günümüzde hayatımızın önemli bir parçası haline gelmiştir. İnsanlar gündelik hayatında internette önemli bir sure geçirmektedir. Bu durum birçok insanın bu platformu önemli bir bilgi kaynağı olarak görmesine neden olmaktadır. İnternetteki bilgilerin ve bilgi sağlayan kaynakların sayısı da gitgide artmaktadır. Fakat sunulan bilgilerin güvenilir olduğunun bir garantisi yoktur. Popüler kaynakların güvenilir bilgi sağlayacağı düşünülebilir fakat yapılan araştırmalar bu varsayımın her zaman doğru olmadığını göstermektedir.(Yin, Han,2008)

 

Bilgi Nedir?

Farabi’ye göre bilgi, “varlığı ve devamlılığı insanın yapıp etmelerine bağlı olmayan varlıkların mevcudiyetiyle ilgili olarak akılda kesin hükmün hâsıl olmasıdır”. (Fusûl müntezeʿa, s. 51)

Bilginin önemi nedir?

İnsan hayatının devamlılığını sağladığının farkındayız. Bu bilgi ışığında devamlılığımızı korumak için çaba harcamalıyız. Toplum olarak bilgiye verdiğimiz önemi arttırmalıyız. Bilgisizlik toplumumuz için çok önemli bir sorun. Bu sorunu çözmek istiyorsak bilgiyi doğru eğitimlerle harmanlayarak paylaşalım ve çoğaltalım. Gelişim ve değişim için çaba harcamalı ve bilgiyi kullanmayı öğrenmeliyiz. Gelecek nesillerimizin, önünü açabilmek ve toplumumuzu daha ileri taşıyabilmek için bilgiye ve bilgili insana, ihtiyacımız var. (Gonsalves,2003)

Bilginin doğruluk ölçütleri nelerdir?

1– Gerçeğe uygunluk

Doğruluk, düşünce ile nesne arasındaki tam uygunluktur. Eğer  bir  nesne  hakkında  oluşturduğumuz  bir  görüş,  nesnenin kendisine   uyuyorsa   doğru;   ona   uymuyorsa   yanlıştır.   Bir benzetmeyle örneklendirirsek; zihni aynaya, zihnin konusu olan şeyleri de aynanın dışında ve onun önünde olan nesneler olarak düşünelim. Bu nesnelerin aynada yansıyacağı ve şekillerinin oluşacağı açıktır. Eğer bu yansıma ve şekil nesnenin kendisine uyuyorsa biz bu aynanın kusursuz bir ayna olduğunu ve nesneleri doğru bir biçimde yansıttığını söyleriz. Fakat bazı farklı aynalar nesneleri olduğundan değişik göstermekteler. Bu durumda önündeki nesneyi ona uygun yansıtmayan, çarpıtan aynaya kusurlu ayna der ve nesneleri de yanlış biçimde yansıttığını söyleriz. (krkariyerrehberlik, 2015)

 

2– Tutarlılık

Bir önermenin doğruluğu sistemde daha önce kabul edilmiş doğru önermelerle çelişmemesine dayanmaktadır. Önermeler kendi içindeki uyumu, yeni bir önerme ile de göstermelidir. Eğer yeni önerme var olan önermelerle çelişiyorsa yanlıştır. Bu ölçüte göre, önermenin tek başına doğruluğu önemli değildir; bir bütün içinde diğerleriyle çelişmemesi gerekir. (krkariyerrehberlik, 2015)

 

3– Tümel uzlaşım

Bu ölçüte göre, herkesin veya çoğunluğun kabul ettiği bilgiler doğrudur. Örneğin; bir an bir şey gördüğümüzü sandığımızda gördüğümüz şeyin var olup olmadığından yani görme eyleminin doğruluğundan şüphe ediyorsak yanımızda bulunanlara aynı şeyi onlarında görüp görmediğini sorarız. Eğer onlar da doğruluyorsa, gördüğümüz doğrudur. Bu tür, genelin onayını almak doğruluğun ölçütü olmaktadır. (krkariyerrehberlik, 2015)

 

4– Apaçıklık (Descartes)

Bir bilginin hem açık ve seçik hem de kuşku duyulmayan bir açıklıkta olması durumudur. Böyle bilgiler ancak sezgisel kavrama ve çıkarsamayla elde edilir.

Nedir açık ve seçik bilgi? Açık bilgi, bir bilgi ya da düşüncenin bir bütünlük içinde, tutarsızlık içermeden kavranmasıdır. Örneğin; diş ağrısının bilinmesi ve ağrının açıkça hissedilmesi gibi. Seçik bilgi ise, bir bilginin başka bir bilgi ya da düşünce ile karıştırılmaması durumudur. Örneğin; hangi dişin ağrıdığının bilinmesi gibi. (Descartes (1596-1650)) (krkariyerrehberlik, 2015)

 

5– Fayda – Pragmatizm: J. Dewey, W. James, C. Pierce

Bir bilgi uygulanabilir, yararlı, tatmin edici sonuçlar veriyor veya bir problemi çözebiliyorsa doğrudur. Bu ölçütü kabul edenlere pragmatist denir. Pragmatistlere göre, bir bilgi yararlı olduğu sürece değerlidir ve doğrudur. Bu ölçüt kendini deneyle de destekler. Yani yararlı olan deneyle kanıtlanabilir. Örneğin; AIDS için bulunacak ilacın denenmesinde ortaya çıkacak olumlu sonuç onun doğru ilaç olduğunu gösterir. Bilim doğrularının pratik alandaki yararları, onların doğru olduğunu göstermektedir. (krkariyerrehberlik, 2015)

 

İnternet’te ki bilginin doğruluk ölçütleri nelerdir?

(güvenliweb,2019)

 

Bilgi araştırıcısı, yüzeysel ve kulaktan duyma bilgiyle yetinemez, derindeki bilgilere ulaşması gerekir. Bu nedenle kullanılacak her bilginin önceden test edilmesi veya doğruluğunun ispat edilmiş olması zorunludur Aksi takdirde kullanılacak yanlış bilgi geri dönüşü olmayan sonuçlara yol açabilecektir (Zaim, 2005).

Sonuç:

Bu yazımızda bilginin öneminden ve günlük hayatta bir bilgi araştırırken veya internet’te bir bilgi araştırırken bilginin doğruluğunu kontrol etmenin süreçlerinden bahsettik.

Kaynakça

  • Yin., J. Han., P. S. Yu.: Truth discovery with multiple conflicting information providers on the Web. Trans. Knowl. Data Eng. (TKDE) 20(6), 796-808 , (2008).
  •  Zaim, H. (2005). Bilginin artan önemi ve bilgi yönetimi. İstanbul: İşaret Yayınları.
  • güvenliweb. (2019, haziran 15). https://www.guvenliweb.org.tr/dosya/m6tPN.jpg adresinden alındı
  •  a.mlf., Fusûl müntezeʿa (nşr. Fevzi M. en-Neccâr), Beyrut 1986, s. 51;
  • krkariyerrehberlik. (2015, Haziran 1). krkariyerrehberlik: https://www.krkariyerrehberlik.com/felsefe/dogrulugun-olcutleri-nelerdir.aspx adresinden alındı
  • Rob Gonsalves. Towers of Knowledge .2003. Saper Galleries.ABD
  • Photo by Leon Seibert on Unsplash

 


Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.