İçindekiler

Özet

Giriş

  1. Sivil Toplum Kuruluşları Hakkında Genel Bilgi
  2. Avrupa Birliği ve Sivil Toplum Kuruluşları
  3. AB Ülkelerinde Sivil Toplum Kuruluşları
  4. AB Ülkelerinde Bilgisayar Teknolojileri İle Çalışan Sivil Toplum Kuruluşları
  5. Kaynakça

Özet

Bu çalışma Avrupa Birliği ülkelerinde çalışan sivil toplum kuruluşlarını araştırmak için yürütülmüştür. İlk önce sivil toplum kuruluşları hakkında genel bir bilgi verildikten sonra Avrupa Birliğinde sivil toplum kuruluşlarının yerine ve önemine değinilmiştir. Daha sonra önceden yapılmış araştırma raporlarından derlenen bilgilere göre bazı Avrupa Birliği ülkelerindeki STK’lar hakkında genel bilgiler verilip faaliyet yürüten birkaç sivil toplum kuruluşu örnek gösterilmiştir. En sonda ise Avrupa Birliği Ülkelerinde bilgisayar teknolojileri ile çalışan beş sivil toplum kuruluşundan bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Avrupa Birliği, Sivil Toplum Kuruluşları, Avrupa Birliği Ülkeleri

 

Giriş

Güçlü bir merkezi yönetim anlayışı yerini katılımcılık ve yerellik prensibine bırakmasıyla birlikte Avrupa Birliği ülkelerinde ve diğer gelişmiş ülkelerde yerel yönetim birimlerine ve sivil toplum kuruluşlarına verilen önem de artmıştır. Çeşitli yasal düzenlenmelerle yerel yönetim birimlerinin ve sivil toplum kuruluşlarının yönetim süreçlerinde etkinliği arttırılmaktadır, böylece kamusal alan çok aktörlü hale getirilmektedir.

  1. Sivil Toplum Kuruluşları Hakkında Genel Bilgi

Sivil Toplum Kuruluşları (STK) dünyada ve Türkiye’de çeşitli isimlerle tanımlanmaktadır. Avrupa ve Amerika’dan sonra Türkiye’de de bir güç odağı haline gelmeye çalışan STK’lar yasama, yürütme, yargı ve medyadan sonra “Beşinci Güç”, kamu ve özel kesimden sonra “Üçüncü sektör” olarak tarif edilmekte, günümüzde Türkçe literatürde Gönüllü Teşekküller (GT), Sivil Toplum Örgütleri (STÖ), vakıf, dernek, sendika, oda, kooperatif, kulüp gibi farklı isimler yanında, batı dillerinden alınan “Enciolar” (NGO) da yaygın olarak kullanılmaktadır.

STK için tarihte daha çok cemaat, cemiyet, tarikat, lonca ve vakıf tanımları kullanılmasına karşılık, batı literatüründe Sivil Toplum Örgütleri (Civil Society Organization-CSO), Devlet Dışı

Örgütler (Non-Governmental Organization-NGO), bunların uluslararası faaliyet gösteren türleri olarak Uluslararası Devlet Dışı Örgütler (International Non-Governmental Organization-INGO), Sosyal Hareketler (Social Movement-SMO) gibi değişik isimlerle anılmaktadırlar.

Dernek, vakıf, platform, yurttaş girişimleri gibi bütünüyle gönüllülük esasına dayalı kuruluşlar meslek, ticaret ve sanayi odaları, kooperatif ve sendikalar, ülkemizde başlıca sivil toplum

kuruluşları olarak görev yapmaktadırlar.

STK’ların üstlendikleri işlevler birkaç başlık altında toplanabilir (Dal, 2006: 3):

-Toplum içinde bireylerin talepleri doğrultusunda, toplum yararına kamuoyu oluşturmak,

-Temel bazda projeler üretmek, kaynak sağlamak ve bunları uygulamaya geçirerek, eğitim, sosyal refah ve istihdam konularında hükümet politikalarına paralel ya da alternatif sorumluluklar üstlenmek,

– Çoğulcu, katılımcı bir toplum yapısının oluşmasını sağlamak suretiyle piyasadaki metalaşmaya ve egemen piyasa değerlerine karşı dengeleyici bir unsur olmak,

-STK’ların kendi içlerinde oluşturacakları çoğulcu ve katılımcı bir kültürle beslenmiş ve aynı zamanda yönetim deneyimi de edinmiş bireylerin yetişmesini sağlamak (YATKIN, A. 2008).

 

  1. Avrupa Birliği ve Sivil Toplum Kuruluşları

Avrupa Birliği belli normlar içinde kurulmuş ve elli yıllık bir çalışma düzeni ile belli bir seviye ve anlayışa ulaşmış devletlerin, kendi din-kültür ve siyasi tarih deneyimleri içinde uygulamayı doğru buldukları temeller üzerine inşa ettikleri bir organizasyondur. Önce bir Ekonomik işbirliği olarak başlayan bu kuruluş, daha sonra bu birlikteliği, Siyasi ve Sosyo-Kültürel alanlara da taşımıştır.

Avrupa’da örgütlü sivil toplum, günlük hayatın bir parçası olarak, dayanışma ve işbirliğinde kendini gösterir. Bu işbirliği, en geniş anlamıyla, yerel, ulusal ve Avrupa düzeyinde gerçekleşmektedir. Sivil toplum sosyal refah için çalışan STK’lardan,

dernekler, meslek odaları, satranç kulüpleri; sendikalar, işveren örgütleri; üniversiteler, insani yardım kuruluşları; insan hakları savunucuları, sanayici lobilerine kadar çok sayıda örgütü kapsamaktadır.

Avrupa’da, sivil alanda faaliyet gösteren yapılar, sosyal ortaklar (sendikalar, işveren örgütleri ve diğer kuruluşlar); sosyal ortakların dışındaki sosyal ve ekonomik aktörleri temsil eden örgütler; yerel düzeyde örgütlenen gençlik ve aile dernekleri CBO olarak anılan vatandaşın toplumsal hayata katılımını sağlayan örgüt ve dini topluluklar ile hükümet dışı kuruluşlar olarak adlandırılan NGO’lardan oluşur. STK kavramını dar kalıplara sığdırmak mümkün

değildir. STK’lar, sivil toplumla iç içe geçmiştir.

 

  1. AB Ülkelerinde Sivil Toplum Kuruluşları

3.1 Finlandiya

Finlandiya Anayasası, toplantı özgürlüğü ve örgütlenme özgürlüğünü garanti etmektedir. Herkesin izin almadan toplantı, miting ve gösteri düzenleme ve bunlara katılma hakkı vardır. Dernek kurma özgürlüğü; herhangi bir izin olmadan dernek kurma, dernek üyesi olma ve dernek faaliyetlerine katılma hakkını teşkil etmektedir.  STK’lar, özellikle insan hakları, çevre, kalkınma ve sağlık gibi küresel konularda halkı bilinçlendirme ve teşvik etmede önemli ortaklardır. STK’lar toplumu harekete geçiren bir unsur olarak görülmektedir. Finlandiya’daki STK’lar ayrımcılığa uğramış bireyleri topluma dahil etme görevini de üstlenmektedirler. Finlandiya’da devlet ve sivil toplum arasındaki ilişki tamamlayıcı olmakla beraber, karşılıklı desteği de içermektedir.

3.1.1 Finlandiya Kızılhaç’ı

Finlandiya Kızılhaçı’nın kuruluş tarihi 1877’dir ve Finlandiya’daki en büyük sivil kuruluştur.  Kızılhaç Örgütü, özellikle ilk yardım konusunda eğitimler vermektedir ve bu konudaki en büyük eğitim organizasyonudur. Finlandiya’da işyerlerinin ilk yardım eğitimi alan belli sayıda personeli olmak zorundadır.  Finlandiya Kızılhaçı’nın amacı hem Finlandiya’da hem yurt dışında en çok ihtiyaç duyanlara yardım etmektir. Kızılhaç, bir felaket veya kaza meydana geldiğinde yardım eder ve kişileri eğiterek hazırlıklı hale getirir. Bu açıdan, Kızılay ile aynı amaca sahiptir.

3.2 Almanya

STK” kavramı, Almanya Federal Cumhuriyeti (AFC) hukuk sisteminde yasa aracılığıyla tanımlanmamıştır. Almanya’da bulunan STK’lar, Alman Medeni Kanunu’nun 14-88. maddele- rinde yer alan hükümler çerçevesinde tüzel kişiliğe sahip olan dernekler, tüzel kişiliğe sahip olmayan dernekler ve tüzel kişiliğe sahip vakıflar şeklinde kurulmakta ve faaliyet sürdürmektedir. Almanya’da çok gelişmiş bir gönüllülük ve sivil topluma katılım bilinci bulunmaktadır. Sivil toplum kuruluşlarının üye bilgilerine ilişkin herhangi bir kayıt tutulmamakta ve bu sebeple sivil toplum kuruluşlarına üye olan kişilerin sayısına dair net bir veri bulunmamaktadır.

3.2.1 Alman Federal Gençlik Konseyi (DBJR)

Alman Federal Gençlik Konseyi, ulusal gençlik örgütleri ve bölgesel gençlik konseyleri çalışma grubu olarak kurulmuş ve gençlik ile ilgili konularda politika üretip karar alma düzeylerine getiren, gençlik ve gençlerin günlük yaşamları ile ilgili alanlarda aktif faaliyet gösteren ulusal ve yerel organizasyonları bünyesinde barındıran önemli bir kuruluştur.  Konsey, yapısal olarak gençliğin sorunları ve eğitimleri ile ilgili tüm Almanya’da faaliyet gösteren ulusal gençlik örgütlerinin oluşturduğu bağımsız bir federal üst çatı kuruluşudur.

3.2.2 Federal Gönüllü Kuruluşlar Birliği (BAGFA)

Federal Gönüllü Kuruluşlar Birliği, ülke çapında gönüllü kurumları teşvik eden ve güçlendiren bir şemsiye organizasyon olarak hareket etmektedir. BAGFA, 5 çalışma alanı altında faaliyet göstermektedir, bunlar;  İletişim koordinasyon ve gelişimini sağlamak,  Kalite Yönetimi Dernek Tanıtımı ve Medya Bilinirliği, Proje Geliştirme, Çıkarların Temsil Edilmesi

3.3 İngiltere

İngiltere’de kayıtlı veya kayıt dışı olarak iki farklı statüde sivil toplum örgütü kurulabilmektedir. Gerekli şartları taşıyan ve daha kurumsal olarak iş ve işlem yapmak isteyen STK’lar Hayırseverlik Komisyonuna (Charity Commission) başvurarak kayıtlı olarak STK kurabilirler. Bu tür bir yapının kuruma sağladığı farklı imkânlar bulunmaktadır. Bu tür kurumlara “Charity – Hayırseverlik Kuruluşu” denmektedir. Bu kuruluşların kayıtlarını da Hayırseverlik Komisyonu düzenler.  Diğer yandan istenirse Hayırseverlik Komisyonuna kayıt olmadan ve hiçbir üst kurumdan izin almadan da bir sivil toplum kuruluşu ya da kar amacı gütmeyen bir STK kurulabilir. Bu tür bir kuruluşta, sorumluluk bireysel üyelerdedir ve her türlü borç ve sözleşmeden doğan yükümlülüklerden şahsen sorumludurlar.

3.3.1 British Council

British Council, İngiltere’nin uluslararası kültürel ilişkiler örgütüdür. British Council, 1934 yılında kurulmuştur ve 1940 yılında Royal Charter tarafından tüzel kişilik kazandırılmıştır. Birleşik Krallık hükümetinden operasyonel bağımsızlığı olan tescilli bir hayır kurumu ve bakanlık dışı bir kamu kurumudur. Hayırseverlik amaçları, İngiltere halkı ile diğer ülke halkları arasındaki farklı kültürlerin ve kültürel ilişkilerin anlaşılmasını teşvik etmek, İngiltere ve İngilizce ile ilgili bilgileri teşvik etmek, İngiltere ile diğer ülkeler arasındaki kültürel, bilimsel, teknolojik ve diğer eğitimsel iş birlikteliklerini teşvik etmek, genel olarak eğitimin ilerlemesini teşvik etmek olarak özetlenebilir.

3.3.2 CASS İşletme Okulu, Hayır Kurumlarının Etkililiği Merkezi

CASS İşletme Okulu, Hayır Kurumlarının Etkililiği Merkezi, sivil toplum gelişimi konusunda uzman üniversite merkezli bir araştırma ve eğitim merkezidir. Merkez, sivil toplum sektörünün yönetişimi, yönetimi ve etkinliğini daha fazla araştırmak ve güçlendirmek için, İngiltere’deki bir dizi kamu birimi ve sivil toplum örgütü ile çalışmaktadır.

3.4 Fransa

Fransa’da STK’lara üye vatandaş sayısı nüfusun %24’üdür. STK’larda ücretli çalışan sayısı 1,8 milyon ve gönüllü çalışan sayısı 16 milyonu bulmaktadır. Kapatmaya yönelik bildirim zorunluluğu ve denetleme mekanizması olmadığı için faaliyet göstermediği halde aktif durumda gözüken STK’lar ile birlikte toplam STK sayısı 1.367.180’dir

3.4.1 Fransız Kızılhaç’ı

1864 yılında kurulan Fransız Kızılhaç’ı, hükümetlerin ve kamu otoritelerinin yanında çalışan bağımsız bir yardım kuruluşudur. Toplumda kilit bir oyuncu olarak, insani, sağlık, sosyal, refah ve eğitim hizmetleri sunmaktadır. Görevlerini yerine getirmeye yardımcı olmak için, günlük olarak yerel destek sağlayan ve somut sonuçlar ve uzun vadeli çözümler sunmak için tutarlı ve değişmeyen hayırsever ilkeler izleyen 18.000 çalışan ve 56.000 gönüllüden oluşan ekipleri vardır. Türk Kızılay’ı ile de yakın ilişki içerisinde insani yardım alanında çalışmalarına devam etmektedirler.

3.4.2 Fransız Popüler Kurtarma

Secours Populaire Français, bağışlar konusunda faaliyet gösteren kar amacı gütmeyen bir organizasyondur ve kendini Fransa ve dünyadaki yoksulluk ve ayrımcılıkla mücadeleye adamıştır. Dayanışma içinde yaşamak isteyen her türlü görüş ve kökenden insanı bir araya getirmeyi amaçlar. Fransa’da, bu kuruluş özellikle acil barınma, yiyecek, giyecek ve sağlık kuruluşlarına yönlendirme ile ayrımcılık mağdurlarına yardım sağlamaya odaklanmıştır. Örgüt ayrıca konut, sağlık, tatil, kültürel, spor ve boş zaman etkinliklerine ve işe yerleştirmeye eşit erişimi de desteklemektedir.

3.5 Hollanda

Hollanda’da çok gelişmiş bir gönüllülük ve sivil topluma katılım bilinci bulunmaktadır. Ülke çapında gönüllü sayısı 6.500.000’in üzerindedir ve bu sayı toplam nüfusun yaklaşık % 40’ına tekabül etmektedir. Sivil toplum kuruluşlarının üye bilgilerine ilişkin herhangi bir kayıt tutulmamakta ve bu sebeple sivil toplum kuruluşlarına üye olan kişilerin sayısına dair bir veri bulunmamaktadır. Hükümet, politika geliştirirken STK temsilcilerine danışmaktadır. Toplumun farklı alanların- da faaliyet gösteren STK’ları temsil eden sektörel veya şemsiye organizasyonlar, politika oluştururken hükümette danışman olarak tanınmaktadırlar ve yasama sürecinde de danışılmaktadırlar.

3.5.1 Hollanda Diyanet Vakfı

Hollanda Diyanet Vakfı, kendisine bağlı bulunan şubelerde ve camilerde, Müslümanların dini vecibelerini yerine getirebilmeleri için imkân sunmayı ve yol göstermeyi hedefleyen dini bir kurumdur. İslam dininin öğretilmesi ve yaşatılması için çeşitli dini faaliyetler sun- maktadır. Hollanda Diyanet Vakfı, 1982 yılında kurulmuş ve kendisine bağlı yüz kırk beş̧ (145) vakıf statüsündeki camisiyle Hollanda’nın en büyük sivil toplum kuruluşlarından birisi haline gelmiştir.

3.5.2 Correlation- Avrupa Zarar Azaltma Ağı

Correlation Derneği, uyuşturucu kullanıcılarına, evsizlere, göçmenlere ve zihinsel sağlık sorunları olan kişilere düşük eşikli zarar azaltma hizmetleri sunan bir sivil toplum kuruluşudur. Derneğin yirmi adet merkezi, 160 çalışanı ve 100 aktif çalışan gönüllüsü bulunmaktadır. Dernek aynı zamanda Avrupa Zarar Azaltma Ağı üyesidir.

3.5.3 Yunus Emre Enstitüsü

Yunus Emre Vakfı, Türkiye’yi, Türk dilini, tarihini, kültürünü ve sanatını tanıtmak, bununla ilgili bilgi ve belgeleri dünyanın istifadesine sunmak, Türk dili, kültürü ve sanatı alanlarında eğitim almak isteyenlere yurt dışında hizmet vermek, Türkiye’nin diğer ülkeler ile kültürel alışverişini artırıp dostluğunu geliştirmek amacıyla 05.05.2007 tarihinde kurulmuş bir kamu vakfıdır. Yunus Emre Enstitüsü̈ ise vakfa bağlı bir kuruluş olarak bu kuruluşun amaçlarını gerçekleştirmek üzere yurt dışında kurduğu merkezlerde yabancılara Türkçe öğretimi çalışmalarının yanı sıra ülkemizin tanıtımı amacıyla kültür ve sanat faaliyetleri yürütmekte ve bilimsel çalışmalara destek vermektedir.

 

  1. AB Ülkelerinde Bilgisayar Teknolojileri İle Çalışan Sivil Toplum Kuruluşları

  2. 1 Open Knowledge Foundation (https://okfn.org)

Açık Bilgi Vakfı ( OKF ), hem içerik hem de veriler dahil olmak üzere bilgileri ücretsiz olarak tanıtan ve paylaşan, küresel, kar amacı gütmeyen bir ağdır. Rufus Pollock tarafından 20 Mayıs 2004 tarihinde Cambridge, İngiltere’de kuruldu.

Açık Bilgi Vakfının amaçları şunlardır: 

  • Hem ne olduğu hem de neden iyi bir fikir olduğu konusunda açık bilgi fikrini teşvik etmek.
  • OKCon gibi açık bilgi olaylarını çalıştırma.
  • Açık Ekonomi veya Açık Shakespeare gibi açık bilgi projeleri üzerinde çalışmak.
  • Açık bilgi projeleri, topluluklar ve kaynaklar için altyapı ve potansiyel olarak bir yuva sağlamak. Örneğin, KnowledgeForge hizmeti ve CKAN.
  • Açık bilgi konularında Birleşik Krallık, Avrupa ve uluslararası düzeylerde hareket etmek.

4.2 European Digital Rights (https://edri.org)

EDRI, 2022 yılında Avrupa’da dijital ortamda politika oluşturmanın önemi konusunda artan bir farkındalığın sonucu olarak kuruldu.

EDRI, çevrimiçi hak ve özgürlükleri savunan Avrupa’nın en büyük ağıdır. Halkı kontrol etmek veya manipüle etmek için güçlerini kötüye kullanan özel ve devlet aktörlerine meydan okumak için çalışıyorlar. Bunu, sağlam ve uygulanan yasaları savunarak, insanları bilgilendirerek ve harekete geçirerek, sağlıklı ve hesap verebilir bir teknoloji pazarını teşvik ederek ve bağlantılı bir dünyada dijital hak ve özgürlüklere kendini adamış bir kuruluş ve birey hareketi oluşturarak yapıyorlar.

4.3 European Network Againt Racism (https://www.enar-eu.org)

ENAR, ırk eşitliği savunuculuğunu ve Avrupa’daki ırkçılık karşıtı sivil toplum aktörleri arasında işbirliğini kolaylaştırmayı birleştiren tek pan-Avrupa ırkçılık karşıtı ağdır. Örgüt, 1998 yılında tabandan gelen aktivistler tarafından Avrupa düzeyinde yasal değişiklikler gerçekleştirme ve tüm AB Üye Devletlerinde ırksal eşitlik yolunda kararlı ilerleme kaydetme misyonuyla kuruldu.

4.4 AlgorithmWatch (https://algorithmwatch.org/en/)

Bu kuruluş genel olarak teknolojinin, özel olarak da algoritmik sistemlerin insanları korumak ve insanlara fayda sağlamak için kullanıldığı bir dünya tasavvur etmektedirler. Sözde veya iddia edilen ırk ve cinsiyet, cinsel yönelim, yetenekler, yaş, zenginlik, sınıf veya kaynak tüketimi açısından toplumları daha adil, demokratik, kapsayıcı ve sürdürülebilir hale getirmeyi amaçlamaktadırlar.

4.5 The Ada Lovelace Institute (https://www.adalovelaceinstitute.org)

Ada Lovelace Enstitüsü’nün misyonu, verilerin ve yapay zekanın şirket için çalışmasını sağlamaktır. Verilerin ve yapay zekanın insanlar için çalıştığı bir dünya vetoplum; fırsatların, faydaların ve ayrıcalıkların yaratıldığı bir dünya amaçlanır. Veriler ve yapay zeka adil ve eşit bir şekilde deneyimlenmesi gerektiğini savunur.

 

  1. Kaynakça

YATKIN, A. (2008). AVRUPA BİRLİĞİ ÜYELİK SÜRECİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI: GÜÇLÜ SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI, AVRUPA BİRLİĞİ ÜYESİ TÜRKİYE. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 6(2), 29-38.

İYİ, E., & EDİLEN, U. Ö. V. Z. KURUMLAR. AB ÜLKELERİNDE SİVİL TOPLUM, 26.

Tosun, E. K. (2007). Avrupa birliğine üyelik sürecinde Türkiye’de yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşları. Paradoks, Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 3(2), 1-16.

 “Açık Bilgi Vakfı çalıştırıldı” . Bilgi Vakfı Web Günlüğü’nü açın. 24 Mayıs 200 . Erişim tarihi: 12 Haziran 2023 .

“European Digital Rights”. EDRI Çalışmalarını açın. Haziran 2022. Erişim tarihi: 12 Haziran 2023 .

“European Network Againt Racism” ENAR Hakkında sayfasını açın. 1998. Erişim tarihi: 12 Haziran 2023 .

“AlgorithmWatch” Hakkında-Vizyon sayfasını açın. 2017. Erişim tarihi: 12 Haziran 2023.

“The Ada Lovelace Institute” Hakkında sayfasını açın. Erişim tarihi: 12 Haziran 2023.

 

Öne çıkarılan görsel : https://pixabay.com/ adresinden 15.06.2023 tarihinde alınmıştır. Creative Commons lisanslıdır.

Bu makale https://www.duplichecker.com/  sitesi üzerinden 09.06.2023 tarihinde kontrol edilmiştir. Makale benzerlik değeri ile kabul edilmiştir. Results Completed: 100% Plagiarism: %16 Unique: %84

 

Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.