MARMARA ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ
BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ BÖLÜMÜ
2022-2023 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI BAHAR DÖNEMİ
BİLİŞİM ETİĞİ ve GÜVENLİK DERSİ
“Makale İnceleme ve Değerlendirme Raporu”
Furkan Güneş 100221034
İçindekiler
MAKALE KÜNYESİ (APA STANDARDI) 3
EVREN ÖRNEKLEM / ÇALIŞMA GRUBU 4
VERİLER ve TOPLANMASI / UYGULAMA SÜRECİ 4
MAKALE ADI
Eğitimde Bilişim Teknolojilerinin Etik Kullanımı Ölçeğinin Geliştirilmesi Çalışması
YAZAR(LAR)
Dr. Öğr. Üyesi Emre Baysan Afyon Kocatepe Üniversitesi
Şaban Çetin
Yıl/ Sayı: 2019 / 2
MAKALE KÜNYESİ (APA STANDARDI)
Baysan, E., & Çetin, Ş. (2019). Eğitimde bilişim teknolojilerinin etik kullanımı ölçeğinin geliştirilmesi çalışması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(2), 394-417.
MAKALE ERİŞİM ADRESİ
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/907044
GİRİŞ
· Günümüzde, elektronik araçların üretilmesi ve internetin yaygınlaştırılması ile bilgi ve iletişim teknolojilerinin daha önce hiç olmadığı kadar insanlara yeni imkânlar sunduğu gözlemlenmektedir.
· Sınıf içi teknoloji kullanımı öğrencilerin bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanma becerilerine, öğrenmeye yönelik olumlu tutumlarına, işbirlikçi öğrenme davranışlarına, yeni tarz öğrenme yöntemleri edinmelerine ve iletişim becerilerine katkı sağlamaktadır (Kozma, 2013)
· Eğitim teknolojisi, uygun teknolojik süreçlerin ve kaynakların oluşturularak ve kullanılarak öğrenmeyi kolaylaştırmanın ve performansı iyileştirmenin sağlanması ve etik olarak kullanılmasıdır (Januszewski & Molenda, 2007).
· Topluluk içerisinde etik değerlerin kurumsallaştırılabilmesi için öncelikle mevcut durum analiz edilmeli, bir sonraki aşamada etik eğitimi gibi örgüt içi faktörler belirlenmelidir (Taslak & Çiftçi, 2016).
· Her meslekte olduğu gibi öğretmenlik mesleğinin de etik değerleri vardır. Teknolojinin kullanımına yönelik de etik değerler söz konusudur. Öğretmenlerin teknolojiyi kullanırken dikkat etmesi gereken etik değerlere ne kadar uyduklarını belirlemek gerekmektedir.
· Eğitimde bilişim teknolojilerinin etik kullanımını belirlemek için gerekli psikometrik özelliklere sahip bir ölçme aracının geliştirilmesi, alanyazına kazandırılması ve konuyla ilgili ölçme aracı zenginliğinin sağlanması açısından önem arz etmektedir.
ARAŞTIRMANIN AMACI
Alan yazında bilişim teknolojilerinin öğretmenler bağlamında etik kullanımı konusunda yapılmış bir ölçek çalışmasına rastlanmamıştır. Bu çalışmada Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde görevli öğretmenlerin eğitimde bilişim teknolojilerini etik kullanımları konusunun araştırılması, eksikliklerinin ve eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında veri toplama aracı olarak eğitimde bilişim teknolojilerinin etik kullanımına yönelik bir ölçek geliştirilmesi hedeflenmiştir.
YÖNTEM
ARAŞTIRMA MODELİ
Bu çalışmada betimsel araştırmalardan tarama modeli kullanılmıştır. Betimsel araştırmalarda verilen bir durum olabildiğince tam ve dikkatli bir şekilde tanımlanır. Bir grubun belirli özelliklerini belirlemek için verilerin toplanmasını amaçlayan çalışmalara tarama araştırması denir (Büyüköztürk, Kılıç Çakmak, Akgün, Karadeniz & Demirel, 2012; Fraenkel, Wallen & Hyun, 2012). Tarama çalışmaları, bir örneklem üzerinde yapılan çalışmalar yoluyla evren genelindeki eğilim, tutum ve görüşlerin nicel olarak betimlenmesini sağlar (Creswell, 2017)
EVREN ÖRNEKLEM / ÇALIŞMA GRUBU
- Araştırmanın çalışma grubunu Afyon ili merkezindeki devlet okullarında farklı kademelerde görev yapan 714 öğretmen oluşturmaktadır.
- AFA için 129 ilkokul, 111 ortaokul ve 110 lise öğretmeni olmak üzere toplam 350 öğretmene, DFA için 138 ilkokul, 153 ortaokul ve 73 lise öğretmeni olmak üzere toplam 364 öğretmene ulaşılmıştır.
- Öğretmenlerin büyük bir çoğunluğu lisans mezunu iken (AFA katılımcıları için %87,4, DFA katılımcıları için %87,6), az bir kısmı yüksek lisans mezunudur (AFA katılımcıları için %11,7, DFA katılımcıları için %11,8). Katılımcılar arasında doktora yapan ve lisans öğrenimi tamamlamadan öğretmenlik yapanlar toplamın %0,9’unu oluşturmaktadırlar. Çalışma esnasında doktora mezunu öğretmene rastlanmamıştır. Çalışmada kadın öğretmenler erkeklere göre daha fazla yer almıştır (AFA katılımcıları için %42,8 erkek, DFA için %41,4 erkek).
- Sonuç itibariyle, örneklem sayısının belirlenmesinde 100 kişinin zayıf, 200 kişinin orta, 300 kişinin iyi, 500 kişinin çok iyi, 1000 kişinin ise mükemmel olduğu belirtilmektedir (Comrey ve Lee, 1992; Tabachnick ve Fidell, 2014).
- Bu doğrultuda araştırma kapsamında açımlayıcı faktör analizi için 350, doğrulayıcı faktör analizi için 364 katılımcıya ulaşılmıştır.
VERİ TOPLAMA ARACI
- Birinci aşamada literatürde yer alan bilişim ve öğretmen kavramlarıyla ilişkili etik ölçekler tespit edilmiş, maddeleri incelenmiş ve yeni ölçeğe uyarlanmıştır. Alıntı yapılan ölçekler için e-posta yoluyla yazarlarından izin alınmıştır.
- Madde havuzu oluşturulurken bu alt boyutlara dikkat edilerek cümleler yazılmıştır. Toplamda 125 maddelik bir havuz oluşturulmuştur. Oluşturulan havuz anlaşıla bilirlik testleri yapıldıktan ve uzman görüşleri alındıktan sonra tekrardan düzenlenmiştir.
VERİLER ve TOPLANMASI / UYGULAMA SÜRECİ
Uygulama kapsamında Açıklayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi olmak üzere iki aşamada veriler toplanmıştır. AFA ve DFA için yapılan uygulamalar 2019 yılı içinde yapılmıştır. Ölçekler, araştırmacı tarafından okullara tek tek ulaşarak, eğitim ve öğretimi aksatmayacak şekilde, gönüllülük esasına dayalı olarak uygulanmıştır.
VERİLERİN ANALİZİ
- Bir faktörde yer alan maddenin yükü 0.45 ve yüksek değerde olması iyi bir ölçüdür. Bazı çalışmaların sınırlılıkları göz önüne alınarak bu değer 0.30 olarak alınabilir. Baz alınan değerin altındaki maddeler ölçekten çıkartılabilir. Bu çalışma için 0.45 yük ağırlığı alt değer olarak alınmıştır. Bu değerden düşük olan maddelerin ölçekten çıkartılmasına karar verilmiştir.
- Faktör analizinden sonra oluşan faktörlerin öz değerlerine bakılır. 1 ve 1’den yüksek öz değeri olanlar önemli faktörler olarak alınır. Birden aşağı olan faktör ve bu faktörlere giren maddeler tekrardan gözden geçirilir, gerekirse ölçekten çıkartılır. Analiz sonrası oluşan alt boyutların varyansın tek faktörlü yapılar için 1/3’ünü, çok faktörlü yapılar için 2/3’ünü açıklaması beklenir.
- Bu çalışmanın güvenirlik değeri için Split-Half metodu kullanılmış ve Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı hesaplanmıştır. Bunlara ek olarak Spearman-Brown iç tutarlık katsayısına ve %27’lik alt ve üst grupların ortalama puanları arasındaki testi sonuçlarına da yer verilmiştir.
BULGULAR ve TARTIŞMA
BULGULAR
- EBTEK Ölçeğinin yapı geçerliği için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır.
- Ölçeğin yapı geçerliği için veri seti üzerinden açımlayıcı faktör analizi (AFA) yapılmıştır. Faktör analizi öncesi pilot uygulamada kullanılan 56 maddenin güvenirlik analizi yapılmış, düzenlenmiş madde toplam korelasyonu değerleri incelenmiştir. Korelasyonu 0,30’un altında kalan ve eksi değer alan 21 maddenin 19’u faktör analizi öncesi ölçekten çıkartılmıştır. Çıkartılmayan 11. ve 14. maddeler, nihai ölçeğin 5. faktörünü oluşturduğu için ölçekte bırakılması uygun görülmüştür.
- Kalan 37 madde ile yapılan faktör analizleri sürecinde yük değeri 0,45’in altında kalan, bir faktör altında yeteri sayıyı oluşturamayan ve birden fazla faktöre dağılıp aralarındaki yük değeri farkı 0,100’den az olan 14 madde de ölçekten çıkartılmıştır. Bu duruma göre ölçekte 23 madde kalmıştır.
- Ölçek formunda yer alan 23 maddelik nihai yapının KMO değeri .83 olarak hesaplanmıştır.
Tartışma ve Sonuç
- Bu çalışmada, öğretmenlerin, etik kullanımı gerektiren eğitimde bilişim teknolojilerini kullanma becerilerini değerlendirmek için kullanılabilecek, istenen psikometrik özelliklere sahip bir Eğitimde Bilişim Teknolojilerinin Etik Kullanımı Ölçeğinin geliştirilmesi hedeflenmiştir.
- Geliştirilen bu ölçek MEB bünyesinde görevli öğretmenlere yönelik geliştirilmiştir lakin bu ölçek ülke genelinde bir sonuca varabilmek için bölgesel sınıflandırılmalara göre farklı illerde uygulanabilir.
- Araştırma, Afyon ili merkez ilçesinde 2018-2019 eğitim öğretim yılında görev yapan öğretmenlerden elde edilen verilerle sınırlıdır. Araştırma t-testi sonuçları ve Split-Half metodu kullanılarak ölçek değerlendirilmiştir.
- Öğretmenler için geliştirilen ölçekte, telif hakkı konusunda bir problem yaşanmamıştır. Bunun sebeplerinden biri, resmî kurumlarda kullanılan teknolojik araçların maliyetinin idare tarafından karşılanmasıdır. Diğer bir sebep ise öğretmenlerin okul içinde izinsiz donanım kullanma konusunda kısıtlı olmalarıdır. “Güven ve Materyal” başlığı altında toplanan maddeler, okulda sunulan teknolojik materyalleri yerinde kullanmayı ön görmektedir. Benzer içerikler, “Gizlilik” ve “Erişilebilirlik” alt boyutlarında da literatürde yer almaktadır.
MAKALE İNCELEME SONUCU
–YOKTUR–
Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi’nden 1991 yılında mezun olduktan sonra Uşak Endüstri Meslek Lisesi’nde Teknik öğretmen olarak göreve başladı. 1993 Yılında Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Eğitim Bölümünde araştırma görevlisi olarak akademik çalışmalara başladı. 1998 yılında M.Ü. Teknoloji Eğitimi Yüksek Lisansı, 1999 yılında İ.Ü. İşletme Davranış Bilimleri Yüksek lisans tezlerini vererek başarıyla mezun oldu. 2001 yılından itibaren Marmara Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri bölümünde öğretim görevlisi olarak çalışmaya devam etmektedir. Yürüttüğü dersler arasında temel bilgisayar eğitimi, bilgisayar donanımı, bilgisayar ağları ve haberleşme, işletim sistemleri, web tabanlı programlama, açık kaynak kodlu yazılımlar, uzaktan eğitim, içerik geliştirme, eğitim yönetim sistemleri dersleri yer almaktadır. 2011-2016 yılları arası Atatürk Eğitim Fakültesi ve birimleri internet sayfaları, 2013-2015 yılları arasında Marmara üniversitesi internet sayfaları ve akademik idari birimler web sayfaları koordinatörü olarak görev yapmıştır. Çok sayıda seminer ve konferansta bildiri sunmuş, konuşmacı olarak katkı sağlamış, düzenleme ve yürütme kurullarında görevler almıştır. Akademik dergi, kongre, sempozyum, kurumsal ve kişisel web sayfaları hazırlayarak yayınlamıştır. ISO 27001 Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi Baş Denetçi Sertifikası sahibidir.