MAKALE İNCELEME: Bilişim Teknolojileri Öğretmen Adayları Çevrimiçi Ortamlarda Ne Kadar Etik Davranabiliyor?

ERDOĞDU, F., GÖKOĞLU, S., & ÇAKIROĞLU, Ü. (2017). BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ÖĞRETMEN ADAYLARI ÇEVRİMİÇİ ORTAMLARDA NE KADAR ETİK DAVRANABİLİYOR? (s. 162-167). https://www.researchgate.net/publication/323104056.

MAKALE ERİŞİM ADRESİ

https://www.researchgate.net/publication/323104056_Bilisim_Teknolojileri_Ogretmen_Adaylari_Cevrimici_Ortamlarda_Ne_Kadar_Etik_Davranabiliyor

GİRİŞ

Evde, okulda, iş yerinde hatta yolculuk esnasında dahi çeşitli iletişim araçları kullanarak bilgiye kolaylıkla ulaşılabilmektedir. Bilgisayar, mobil cihazlar ve internet teknolojisinin yaygınlaşması aynı zamanda bir takım sorunları da meydana getirmiştir. Bunlardan en önemlisi, interneti güvenli ve bilinçli bir şekilde etik kurallar çerçevesinde kullanabilmektir. Bilgi güvenliği ilkokul, ortaokul, lise ve üniversitelerin belirli bölümlerinde ders konusu olarak verilmekte olup ulusal ve uluslararası projelerde de bu konu üzerinde önemle durulduğu bilinmektedir. Türkiye’de bilgi güvenliği ve bilişim etiği konusunda öğrencilere farkındalık kazandırma sorumluluğu bilişim teknolojileri öğretmenlerine yüklenmiş durumdadır. Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin çevrimiçi ortamlarda sergileyecekleri etik ve etik dışı davranışlar ise öğrencilerin sergileyecekleri davranışların belirleyicisi olacaktır. Bu çalışmanın amacı bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının çevrimiçi etik dışı davranışlarının belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda yapılan tarama çalışmasına bir devlet üniversitesinin Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümünde öğrenim gören 62 öğrenci katılmıştır. Öğretmen adaylarına uygulanan çevrimiçi etik dışı davranış belirleme ölçeğinden elde edilen veriler katılımcıların fikri mülkiyet, doğruluk, gizlilik ve erişim ile ilgili bazı etik dışı davranışları sergilediklerini göstermektedir. Sergilenen davranışlar, öğretmen adaylarının alanlarının özelliği temelinde cinsiyet ve sınıf değişkenleri çerçevesinde de tartışılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenler ve öğretmen adayları için çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

ARAŞTIRMANIN AMACI

Araştırmanın amacı çevrimiçi ortamlarda BÖTE öğrencilerinin sınıf düzeyleri, cinsiyetleri ve çevrimiçi ortamlarda geçirdikleri sürelere göre ne kadar etik olabiliyorlar.

YÖNTEM

ARAŞTIRMA MODELİ

Araştırma modeli ilişkisel araştırmadır.
Durum çalışması yapılmıştır.

EVREN ÖRNEKLEM / ÇALIŞMA GRUBU

Araştırmanın örneklemi Karadeniz Teknik Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümündeki 2., 3., ve 4. öğrencileridir.
Toplam 62 öğrenci ile yapılmıştır. 2. sınıf öğrencilerinden 36, 3. sınıf öğrencilerinden 7 ve 4. sınıf öğrencilerinden 19 kişi araştırmaya katılmıştır.

VERİ TOPLAMA ARACI

Veri toplama aracı Genç, Kazez ve Fidan (2013). tarafından orjinali Namlu ve Odabaşı (2007)’ ya ait olan ölçeğin uyarlanmış hali Çevrimiçi Etik Dışı Davranışlar Belirleme Ölçeği kullanılmıştır.
Ölçekte fikri mülkiyet, doğruluk, gizlilik ve erişim gibi etik davranışları içermektedir.
Öğrencilerin demografik bilgileri alınması için bu bilgiler ölçeğe eklenmiştir.

VERİLER ve TOPLANMASI / UYGULAMA SÜRECİ

Öğrencilerin sınıf, cinsiyet ve günlük internet kullanımı bilgileri elde edilmiştir.
Çevrimiçi etik davranışı ile cinsiyet arasındaki anlamlı farklılık olup olmadığını belirlemek için Mann- Whitney U-Testi yapılmıştır.
Çevrimiçi etik davranışı ile sınıf düzeyleri ve günlük internet kullanımı sürelerine göre anlamlı farklılık olup olmadığını belirlemek için Kruskal-Wallis testi kullanılmıştır.

VERİLERİN ANALİZİ

Verilerin analizi SPSS istatislik programından yararlanılmıştır.
Kullanılan Mann – Whitney ve Kruskal – Wallis testleri verilerin analizi için kullanılmıştır.
Öğrencilerin etik davranışlarında cinsiyetin, sınıf düzeyinin ve internet kullanım süresinin etkileri analiz edilmiştir.

BULGULAR ve TARTIŞMA

BULGULAR

Öğretmen adaylarının çevrimiçi ortamlarda etik dışı davranışları gösterme durumları düşük olduğu bulgulanmıştır.

Çevrimiçi etik dışı davranış ölçeğine göre (en yüsek puan 5.00’ dır): 34 erkek öğrencinin aldığı puan 1.44, 28 kadın öğrencinin aldığı puan ise 1.16’ dır.

Toplam 62 öğrencinin aldığı puan 1.32’ dir.

Cinsiyet Mann – Whitney U-testi ile çevrimiçi etik davranışlar ölçeği ile etik davranışlar ve cinsiyet arasında anlamlı farklılıklar olduğu bulgulanmıştır.
Erkek öğrencilerin kadın öğrencilere göre çevrimiçi ortamlarda etik dışı davranış gösterme düzeylerinin daha fazla olduğu gözlenmiştir.
Çevrimiçi etik dışı davranış puan ortalamaları ile sınıf düzeyleri arasında anlamlı farklılık olup olmadığını göstermek için Kruskal-Wallis testi uygulanmıştır. Uygulanan testler sonucu sınıf düzeyleri ve etik davranışlar arasında anlamlı farklılıklar yoktur.
Çevrimiçi etik dışı davranış puan ortalamaları ile internet kullanım süreleri arasında anlamlı farklılık olup olmadığını göstermek için Kruskal-Wallis testi uygulanmıştır. Uygulanan testler sonucu günlük internet kullanım süreleri ve etik davranışlar arasında anlamlı farklılıklar yoktur.

TARTIŞMA VE SONUÇ

Yapılan araştırmada BÖTE öğrencilerinin cinsiyet, sınıf düzeyi ve günlük internet kullanım düzeylerinin etik davranışları arasındaki anlamlı farklar sorgulanmıştır.
BT öğretmen adaylarının çevrimiçi ortamlarda gösterdikleri etik dışı davranışların düşük seviyede olduğu belirlenmiştir. Genç, Kazez ve Fidan’ın (2013). yapmış olduğu araştırma sonuçlarına göre üniversite öğrencilerinin etik dışı davranışlarının düşük seviyede olduğunu belirlemişlerdir. Sonuçların benzer olması kitlenin etik kavramına hakim olmaları ve bilişim ortamına yansıtmaları etkili olmuştur.
Erkek öğrencilerin çevrimiçi ortamlarda gösterdiği etik dışı davranış oranları kadın öğrencilere kıyasla daha yüksek çıkmıştır. 2008 yılında yapılan araştırmaya göre kadın öğretmenler erkek öğretemlere göre daha etik davranmaktadırlar. Bunun sebebinin de toplumun kadın ve erkeğe yüklediği sorumlukların farkılaşması olarak açıklanmıştır.
BT öğretmen adaylarının sınıf düzeylerine ve günlük internet kullanım düzeylerine göre çevrimiçi etik dışı davranış sergileme düzeylerinde anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu durum BÖTE bölümüne başlamış bir öğrencinin etik anlayışı ile mezun olmaya yakın öğrencinin etik anlayışının farklı olmadığını göstermektedir.
Günlük olarak interneti kullanma sürelerinin etik davranışlarına yönelik her hangi bir etki oluşturmadığı sonucuna varılmaktadır. Öğrencinin internette geçirdiği süre çevrimiçi ortamda etik olmasını etkilememektedir.
Ölçekte dikkat çeken kopya yazılım kullanma ile ilgili maddesinin puan ortalamasının yüksek oluşu ve fotoğraf vb. gibi öğeleri izinsiz kullanma puanının orta derecede yüksek oluşudur. Bu durum BT öğretmenlerinin telif hakları noktasında eksikliklerinin olduğunu göstermektedir. Ayrıca, yazılım ürünlerinin pahalı oluşu bu sonuca neden olduğu düşünülmektedir.
Ölçekte bulunan ödev hazırlayan sitelere ödev yaptırma ile ilgili madde puan ortalamasının da orta seviyede olduğu görülmektedir.
Ölçekte BT öğretmen adaylarının kullanıma açık yerlerde filtresiz internet bağlantısı kullanma eğilimleri yüksek çıkmıştır. Genel itibari ile BT öğretmen adayları çevrimiçi etik dışı davranışlarda bulunma seviyeleri düşük olmasına rağmen bazı maderdeki etik dışı davranışları sergileme durumları yüksektir.

İNCELEME SONUÇLARI VE ÖNERİLER

Makale sonuçlarında her ne kadar BÖTE öğrencilerinin çevrimiçi etik dışı davranışlarının oranı az olsa da ölçeğin belirli maddelerinde etik olmayan davranışların ortalama düzeyde gerçekleşmiştir.
Çevrimiçi ortamlarda ne kadar zaman geçirilse de etik davranma konusuna herhangi bir yönden katkısı yoktur.
Cinsiyet çevrim içi etik değerini etkilerken dolaylı yoldan sınıf düzeyine bakılarak aslında yaşın çevrimiçi ortamlarda etik davranma üzerinde etkisi olmadığı söylenebilir.
Makaledeki araştırmaya sadece Karadeniz Üniversitesindeki BÖTE öğrencileri katıldığı için araştırma sadece belirli bir grupla sınırlı kalmıştır daha fazla üniversitede yapılabilir.
BÖTE öğrencilerinin cinsiyet, sınıf düzeyi ve günlük internet kullanma süresinin yanı sıra Bilişim etiği dersinden sonra öğrencilerin çevrimiçi etik davranışları arasında anlamlı farklılıklar araştırılabilinir.
Online eğitimle beraber çevrimiçi etik dışı davranışlarda oranlar değişmiş midir araştırılması yapılabilir.

Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

Cahit Cengizhan

Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi’nden 1991 yılında mezun olduktan sonra Uşak Endüstri Meslek Lisesi’nde Teknik öğretmen olarak göreve başladı. 1993 Yılında Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Eğitim Bölümünde araştırma görevlisi olarak akademik çalışmalara başladı. 1998 yılında M.Ü. Teknoloji Eğitimi Yüksek Lisansı, 1999 yılında İ.Ü. İşletme Davranış Bilimleri Yüksek lisans tezlerini vererek başarıyla mezun oldu. 2001 yılından itibaren Marmara Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri bölümünde öğretim görevlisi olarak çalışmaya devam etmektedir. Yürüttüğü dersler arasında temel bilgisayar eğitimi, bilgisayar donanımı, bilgisayar ağları ve haberleşme, işletim sistemleri, web tabanlı programlama, açık kaynak kodlu yazılımlar, uzaktan eğitim, içerik geliştirme, eğitim yönetim sistemleri dersleri yer almaktadır. 2011-2016 yılları arası Atatürk Eğitim Fakültesi ve birimleri internet sayfaları, 2013-2015 yılları arasında Marmara üniversitesi internet sayfaları ve akademik idari birimler web sayfaları koordinatörü olarak görev yapmıştır. Çok sayıda seminer ve konferansta bildiri sunmuş, konuşmacı olarak katkı sağlamış, düzenleme ve yürütme kurullarında görevler almıştır. Akademik dergi, kongre, sempozyum, kurumsal ve kişisel web sayfaları hazırlayarak yayınlamıştır. ISO 27001 Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi Baş Denetçi Sertifikası sahibidir.

cahitcengizhan.com

Cahit Cengizhan

MAKALE İNCELEME: Bilişim Teknolojileri Öğretmen Adayları Çevrimiçi Ortamlarda Ne Kadar Etik Davranabiliyor?

MAKALE ADI

YAZAR(LAR)

MAKALE KÜNYESİ (APA STANDARDI)