MARMARA ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ
BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ BÖLÜMÜ

2022-2023 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI BAHAR DÖNEMİ
BİLİŞİM ETİĞİ ve GÜVENLİK DERSİ

“Makale İnceleme ve Değerlendirme Raporu”

İclal Kübra Akbaş 100221042

04/04/2023

İçindekiler

MAKALE ADI                                                                                 3

YAZAR(LAR)                                                                                  3

MAKALE KÜNYESİ (APA STANDARDI)                                   3

MAKALE ERİŞİM ADRESİ                                                           3

GİRİŞ                                                                                               3

ARAŞTIRMANIN AMACI                                                             4

YÖNTEM                                                                                         4

ARAŞTIRMA MODELİ                                                                  4

EVREN ÖRNEKLEM / ÇALIŞMA GRUBU                                 4

VERİ TOPLAMA ARACI                                                               4

VERİLER ve TOPLANMASI / UYGULAMA SÜRECİ                4

VERİLERİN ANALİZİ                                                                   5

BULGULAR ve TARTIŞMA                                                          5

BULGULAR                                                                                    5

TARTIŞMA VE SONUÇ                                                                 5

MAKALE ADI

Bilişim Etiği Değerlerine Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi

YAZAR(LAR)

–          Berkay Çelik, İncirliova Ahmet Çallıoğlu Çok Programlı Anadolu Lisesi, Aydın, Türkiye

–          Prof.Dr. KERİM GÜNDOĞDU, Adnan Menderes Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Aydın, Türkiye,

(Bu çalışma, Prof. Dr. Kerim Gündoğdu danışmanlığında yürütülen Animasyon Destekli Değerler Eğitimi Programının Akademik Başarıya, Derse ve Bilişim Değerlerine Yönelik Tutuma ve Kalıcılığa Etkisi başlıklı doktora tezinden üretilmiştir.)

MAKALE KÜNYESİ (APA STANDARDI)

Çelik, B. & Gündoğdu, K. (2019). Bilişim Etiği Değerlerine Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi . Ege Eğitim Dergisi , 20 (2) , 335-350 . DOI: 10.12984/egeefd.590560

MAKALE ERİŞİM ADRESİ

https://dergipark.org.tr/en/pub/egeefd/issue/50619/590560

GİRİŞ

  • Eğitimde başarı ancak bireyleri nitelikli, bilişsel olduğu kadar duyuşsal özellikleri de geliştirecek programlar aracılığıyla gerçekleştirilebilir.
  • Öğretim programlarının bulunduğu çağın gereksinimlerini karşılamasının oldukça önemli olduğu (Saracaloğlu, Özyılmaz ve Yeşildere, 2006) ilkesinden yola çıkılarak, eğitim ortamlarının da teknolojiye ayak uydurması ve öğrenme ortamlarının bilimsel gelişmelerden pay alması gerekliliği ortaya çıkmıştır.
  • Ülkemizde internetin yaygınlaşmaya başladığı 2000’li yılların başından itibaren çocukların, gençlerin ve hatta yetişkinlerin bile günlük yaşamında açık alanlardaki sosyal ortamlarda geçirdikleri süre giderek azalmaya başlamıştır.
  • Özellikle günümüzde insanların en fazla yaşadığı sorunlardan birisi uzun süreli internet kullanımından kaynaklanan asosyalliktir (Akpınar, 2017; Anlı, 2018; Aydın ve Çelik, 2017; Demircioğlu, 2017; Durak ve Seferoğlu, 2016; Erol ve Hassan, 2014; Güleç, 2018; Günel, Turhal ve İmal, 2012; İnce ve Koçak, 2017; Küçükali, 2016; Özsarı ve Battal-Karaduman, 2016; Solmaz, Tekin, Herzem ve Demir, 2013).
  • Yapılan araştırmalar, yaşadığımız toplumda sanal ortamı yoğun şekilde kullanan bireylerin uyulması gereken değer yargılarına uymada sıkıntı yaşadığını göstermektedir (Aslanyürek, 2016; Balcı ve Gülnar, 2009; Kır ve Sulak, 2014; Korkmaz ve Mahiroğlu, 2007; Köse, Savran-Gencer ve Gezer, 2007). Bu bağlamda özellikle sanal ortamlarda da standartları bulunan bazı değerlerin belirlenmesi ve bu değerlerin bireylere eğitim yoluyla kazandırılması da akademik açıdan önem arz etmektedir.

 

ARAŞTIRMANIN AMACI

  • Günümüz bilişim çağında özellikle sanal ortamlarda insanların benimsemesi gereken düşünceye saygı, telif haklarına saygı, sanal yardımseverlik, sanal ortam işbirliği, sanal zorbalık, sanal paylaşma vb. değerlerin de incelendiği ve bireylerin bilişim alanındaki değerlere yönelik tutumunu ölçmeye çalışan bir ölçek geliştirme çalışmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
  • Yapılan alanyazın taramasında karşılaşılan araştırmalarda bilişim alanındaki değerleri kapsamlı bir şekilde bir araya getiren bir ölçeğin bulunamaması nedeniyle Bilişim Etiği Değerlerine Yönelik Tutum Ölçeği (BEDTÖ) geliştirme çalışmasının yapılmasına karar verilmiştir. BEDTÖ geliştirme çalışması ile alanyazında tespit edilen eksikliğin giderileceği düşünülmektedir.

YÖNTEM

ARAŞTIRMA MODELİ

 

  • Nicel araştırma kapsamında bir örneklem seçilmiş ve seçilen örneklem üzerinde ölçeğin deneme uygulaması gerçekleştirilmiştir.
  • Lise düzeyindeki öğrencilerin bilişim alanındaki değerlere yönelik tutumunu belirlemek için yapılmıştır.

EVREN ÖRNEKLEM / ÇALIŞMA GRUBU

  • Deneme formunu uygulamak için 2017 – 2018 eğitim yılının güz yarıyılı içerisinde Aydın, Ankara, İstanbul ve İzmir illerindeki çeşitli meslek liselerinin bilişim teknolojileri alanı 12. sınıfında okuyan 311 öğrenci seçkisiz olarak örnekleme dâhil edilmiştir.
  • Çalışmaya katılan öğrencilerin yaş ortalaması 18’dir. Araştırmaya katılan öğrencilerin % 60’ı kadın ve % 40’ı erkeklerden oluşmaktadır.
  • Araştırmada bilişim teknolojileri alanındaki değerlere yönelik tutum ölçeği geliştirildiğinden katılımcıların tamamı mesleki eğitim veren okulların bilişim teknolojileri alanında öğrenim gören öğrencilerden seçilmiştir.
  • Deneme uygulaması sonucunda öğrenciler tarafından eksik işaretlenen 5 form çıkarılarak işlemler tam işaretlenmiş 306 form üzerinden yapılmıştır.

VERİ TOPLAMA ARACI

  • Ölçeğin deneme formu Google formlar yardımıyla internet ortamına aktarılmıştır.

 

VERİLER ve TOPLANMASI / UYGULAMA SÜRECİ

 

  • Araştırmada bilişim etiği değerlerine yönelik tutum ölçeği geliştirmek amacıyla Milli Eğitim Bakanlığının Mesleki Eğitimi Geliştirme Projesi (MEGEP) ‘in sitesinde yayımlanan ve alanyazında karşılaşılan Öğrencilerin İnternet Etiğine Uyma Ölçeği (Akçin, 2015), İnternet Etiği Tutum Ölçeği (Torun, 2007), Etik Olmayan Bilgisayar Kullanım Davranışları Ölçeği (Beyhan ve Tunç, 2012), Performans Görevleri Uygulamalarında Bilişim Etiği Öğrenci Davranışları Anketi (Paksoy, 2015), Çevrimiçi Etik Dışı Davranışlar Ölçeği (Genç ve diğ., 2013), Gerçek Yaşam Durum Senaryolarıyla Bilişim Etiği Ölçeği (Arıkan ve Duymaz, 2014) ve Bilgisayar Etiği Ölçeği (Cho ve diğ., 2009) maddeleri incelenmiştir.
  • Hazırlanan taslak ölçek toplam 110 maddeden oluşturulmuştur. Oluşturulan maddelerin 11’i gizliliğin ihlali (mahremiyet), 10’u sanal paylaşma, 12’si doğruluk (dürüstlük), 14’ü güvenlik, 10’u telif haklarına saygı, 9’u düşünceye saygı, 11’i sanal yardımseverlik, 7’si sanal ortam işbirliği, 12’si sanal ahlak ve 14’ü de sanal zorbalık başlığı altında yazılmış ve maddeler uzman kanısına sunulmuştur.
  • Uzmanlardan elde edilen önerilere göre 110 maddeden 30’u elenmiş ve ölçek taslağı 80 maddeye düşürülmüş, deneme için hazır hale getirilmiştir.

 

  • Deneme formunun uygulaması, meslek lisesi bilişim teknolojileri alanı 12. sınıfında okuyan 306 öğrenci üzerinde yapılmıştır.

VERİLERİN ANALİZİ

  • Uzmanlar, dereceleme biçimi olarak (1)- Kesinlikle katılmıyorum, (2)- Katılmıyorum, (3)- Katılıyorum ve (4)- Kesinlikle katılıyorum ifadelerinde birleşmiştir.

BULGULAR ve TARTIŞMA

BULGULAR

  • Ölçeğin güvenirliğinin belirlenmesi amacıyla deneme verileri üzerinde güvenirlik katsayısı (Cronbach Alfa) hesaplaması yapılmıştır. Buna göre ölçeğin tamamı için bulunan güvenirlik katsayısı değeri 0.798’dir. Bu değerden yola çıkılarak elde edilen verilen doğruluk payının yüksek olduğu görülmüştür.
  • Üç faktörlü model için yapılan DFA analizi sonucu incelenmiş ve uyum indekslerinin iyi düzeyde bulunduğu tespit edilmiştir.
  • Bilişim Etiği Değerlerine Yönelik Tutum Ölçeğinde yer alan maddelerin elde edilen sekiz alt boyuttaki yapılarla ilgili modellerinin uygun olduğu kararına varılmıştır.

 

Sonuç ve Tartışma

Bu araştırmada, lise düzeyi öğrencilerin BT alanındaki değerlerle ilgili tutumunu belirleme amaçlı olarak bir ölçek geliştirme çalışması yapılmıştır.

Geliştirilen ölçek; sanal yardımseverlik, gizliliği ihtilali, telif haklarına saygı, sanal zorbalık, güvenlik gibi konularla ilgili olarak öğrencilerin tutumu belirlenmiştir.

Günümüzde internet ve sosyal medya oldukça yaygın hale gelmiştir. Bu konuda ise bilimsel araştırmalar için bilişim değerlerinin kapsamlı bir şekilde ele alındığı ölçeklere ihtiyaç duyulması beklenilir.

Sonuçta elde edilen ölçek ile eğitim, bilim, teknoloji ve bilişim değerleriyle ilgili alanlarda gerçekleştirilecek araştırmalarda kullanabilir.

Bu bağlamda araştırmacılara, bilişim teknolojileri alanında ortaya çıkabilecek yeni değerleri de kapsayan ve nitel veri toplama araçlarıyla desteklenen yeni çalışmalar gerçekleştirmeleri önerilebilir.

 


Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.