İçindekiler

  • Giriş
  • İnternet Etiği
  • İnternetin Eğitimdeki Yeri ve Önemi
    • Uzaktan Eğitim Sistemi İçin Etik İlkeler
    • Uzaktan Eğitimde Eğiticilik Mesleği İçin Etik İlkeler
    • Uzaktan Eğitimde Eğitici İçin Etik İlkeler
    • Uzaktan Eğitimde Öğrenci İçin Etik İlkeler
  • Etik Sorunlara Dair
  • Sonuç
  • Kaynaklar

Giriş

Bilgisayar, mobil cihaz ve diğer teknolojik araçların gelişiminin kısa bir zaman dilimi içinde yaygınlaşmasıyla internet kavramı ve internet kullanımı günümüzde daha belirgin olarak ortaya çıkmıştır. Eğitim kurumlarında öğrenilenler veya gelişigüzel öğrenmeler sonucunda ise internet kullanımına yönelik belli başlı istenmedik davranışlar edinilmesiyle etik açıdan sorunlar yaşanılmasına neden olmuştur. İnterneti doğru bir şekilde kullanıp kullanmamanın doğrudan ya da dolaylı olarak hem faydalı hem de zararlı boyutları olabilmektedir. Aynı zamanda eğitimde bilgisayar ve internet kullanımı öğrencilerin yaşam boyu öğrenme süreçlerine katkı sağlamakta ve destekleyici bir işlevi de bulunmaktadır. Elbette sadece eğitim boyutuna bakmaksızın internetin kullanım amaçları arasında sosyalleşmenin, iletişim kurmanın, bilgi paylaşımının, oyun oynama vb. alanların da yer aldığını söyleyebiliriz.

Bu yazıda internet etiği kavramının kısaca ne olduğu, internetin eğitimdeki yeri, önemi ve etik açıdan yaşanılan sorunlar olarak üç ana başlık altında incelenecektir.

İnternet Etiği

İnternet üzerinde geçirdiğimiz zamanda doğru davranışlarda bulunmak ve çevrimiçi ortamlarda diğer kullanıcıların  haklarına saygı göstermek, ihlal etmemek anlamında belirlenen kurallar internet etiği kavramını ifade eder.

İnternetin Eğitimdeki Yeri ve Önemi

TDK’ye göre eğitim çocukların ve gençlerin toplum yaşayışında yerlerini almaları için gerekli bilgi, beceri ve anlayışları elde etmelerine, kişiliklerini geliştirmelerine okul içinde veya dışında, doğrudan veya dolaylı yardım etme, terbiye olarak tanımlanmaktadır. (Türk Dil Kurumu, 2013)

Son yıllarda özellikle bilgisayar destekli eğitim uygulamalarının, uzaktan eğitim uygulamalarının, e-öğrenme ve m-öğrenme gibi çeşitli öğrenme ortamlarının artması bilgisayar ve internet kullanımının önemini daha da arttırmaktadır. Ayrıca tüm bu uygulamaların yanı sıra, öğrencilere verilen ödevler, sunum hazırlıkları, çevrimiçi konu anlatımları ya da çevrimiçi sınavlar, farklı tür projeler ve çeşitli araştırma konuları öğrencileri bu teknolojik cihazları daha sıklıkla kullanmaya teşvik etmektedir. Tüm bu örnekler bilgisayar ve internet teknolojisinin eğitimde ne denli önemli olduğunun bir kanıtı olarak kabul edilebilir. (Akgün & Ozgur, 2014)

Kaynakların kısıtlı olmasından kaynaklanan, daha fazla eğitim imkânı sağlayamamanın önündeki engelleri aşmanın bir yolu da teknolojideki gelişmelerle uyum sağlayarak, uzaktan ve açık eğitim sunmak olabilir. Tüm eğitim alanında olduğu gibi, uzaktan eğitim konusunda da etik konular göz ardı edilerek elde edilecek başarı ciddi bir eleştiri konusu olacaktır. Eğitim hayatında neyin iyi neyin kötü olduğuna ya da neyin doğru neyin yanlış olduğuna dair fikir birliği olması, süreçten etkilenen tüm taraflar açısından hayati önem taşıyan bir konudur. (Köksal, 2013)

Eğitici ile eğitilenin fiziksel olarak ayrı olduğu, öğretim süreçlerinin de bu ayrılığa göre düzenlendiği eğitim yöntemine uzaktan eğitim denilmektedir. Uzaktan eğitim, teknolojik gelişmelere paralel olarak, çeşitli araçlarla gerçekleştirilebilmektedir. İnternet üzerinden çevrimiçi (online) ya da elektronik ortamların (e-öğrenme) kullanılması ile öğrenme hedeflerine ulaşılmaktadır. (Köksal, 2013)

Aynı zamanda eğitimde bilgisayar ve internet kullanımı öğrencilerin yaşam boyu öğrenme süreçlerine katkı sağlar ve destekleyicidir. Öğrencilerin kendi başına öğrenmesinde, farklı bakış açıları edinmesinde, eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek için merak ve ilgi duydukları birçok konuda araştırma-inceleme yapma fırsatı sunması bakımından internet oldukça etkilidir. Öğretmenlerde öğrencilerine daha verimli ve faydalı bilgiler sunabilir internet sayesinde.  

İnternetin eğitsel açıdan birçok faydası bulunur. Bunlardan biraz bahsedecek olursak;
1. Eğitimde en önemli sorunlardan biri fırsat eşitsizlikleridir. Bir kesim azınlık daha fazla eğitim fırsatı elde ederken, çoğunluk ise bu fırsatlardan yoksun kalmaktadır. (Köksal, 2013) İnternet, fırsat eşitsizliklerini kaldırmaya yardımcı bir yol olarak düşünülebilir. Herkes için uygun, ekonomik çeşitli videolar-Örneğin Youtube videoları, Khan Academy gibi- web eğitimleri aracılığıyla öğrenim sürdürebilir, istediği eğitim ve desteği alabilir.
2. Öğrenci, öğretmen ve akran arasındaki iletişimi sağlaması açısından önemlidir.
3. Öğretmenler, interneti etkili bir öğretme ve öğrenme aracı olarak kullanabilirler. Öğretim materyallerini web sitesi ve forum üzerinden yayınlayabilir. Öğrenmeyi ilgi çekici hale getirmek için video, slaytlar, resimler vs. kullanarak öğretimi destekleyebilir. Web 2.0 araçlarıyla da öğretim sürecinin daha etkileşimli olmasını sağlayabilir.  .
4. Güncel bilgi ve haber kaynaklarına ulaşımı sağlar. Kendimizi güncel tutmamız için kullanabiliriz.

Uzaktan Eğitim Sistemi İçin Etik İlkeler

  • İnternet, bilgisayar, tablet bilgisayar, telefon gibi mevcut kaynakların mümkün olan en üst seviyede, eğitimi geliştirmek için kullanılması,
  • Eğitim sistemi oluşturulurken öğrenci, veli ve uzmanların görüşleri alınarak, ortaklaşa amaç belirlenmeli ve politikalar oluşturulmalı,
  • Çalışanlara karşı iyi niyetli olunmalı,
  • Karar verme süreçlerine çalışanlar katılmalı ve fikirlerini ifade etmeleri için desteklenmeli,
  • İdari görevleri yerine getirirken, öğrencilere, velilere ve tüm paydaşlara karşı adil, tutarlı, ihtiyatlı olunması ve yasalar çerçevesinde hareket edilmesi
  • Uzaktan eğitim programlarının oluşturulması ve bunların öğrencilere duyurulması,
  • Öğrencilerin kişisel bilgilerinin gizli tutulması,
  • Kâr odaklı olmaktan çok öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarının karşılanmasına odaklanılmalı,
  • Öğrencilere etkin, verimli, işleyen ve maliyet etkin çözümler sunmalı,
  • Bireysel ve örgütsel amaçlara ulaşmak için işgücünü sürekli geliştirmeli,
  • Bireysel başarıyı kolaylaştırmalı,
  • Etik ihlallerinde diğerlerini bilgilendirmeli,
  • Uzaktan eğitimde güvenirliği ve geçerliliği kanıtlanmış değerlendirme araçlarını kullanmalı,
  • Sosyal sorunlar karşısında ahlaki ve etik kararlar almalıdır.

(Köksal, 2013)

Uzaktan Eğitimde Eğiticilik Mesleği İçin Etik İlkeler

  • Mesleki niteliklerini doğru bir şekilde temsil etmeli,
  • Kişilik, eğitim ve mesleğine yönelik uzmanlık bilgileri yetersiz olanların mesleğe girmesine yardım etmemeli,
  • Eğitim kurumunun resmi politikasını bilerek yanlış yorumlamamalı ve bu politikalara kişisel görüşlerini katmamalı,
  • Kaynakları dürüstlükle kullanmalı,
  • Mesleki ayrıcalıklarını çıkar sağlamak için kullanmamalı,
  • Kararlarını etkileyecek hediye, para vb. unsurlar kabul etmemeli,
  • Yetki ve uzmanlığını toplumun çıkarı için kullanmalı,
  • Meslektaşı hakkında bilerek yanlış beyanda bulunmamalıdır.

(Köksal,2013)

Uzaktan Eğitimde Eğitici İçin Etik İlkeler

  • Eğitimci mesleğini icra etmeden gerekli belgelere sahip olmalı, sahip olmayan kişilerin mesleği icra etmesine karşı çıkmalı,
  • Eğitici gelişime açık olarak sürekli kendini geliştirmeli, öğrenci ve meslektaşlarına da bu durumu yansıtmalı,
  • Eğitici öğrenci, veli ve meslektaşlarının haklarını kullanmalarına müdahale etmemeli,
  • Eğitici, ırk, cinsiyet, milliyet, yaş, etnik köken gibi nedenlerle ayrımcılık yapmamalı,
  • Eğitici öğrencilerin, meslektaşlarının ya da uzaktan eğitim üst yönetiminin kararlarını etkilemek için zorlayıcı herhangi bir şey yapmamalı,
  • Eğitici, öğrenciler, veliler, meslektaşlar, üniversite patronları ya da üst yönetimle olan ilişkisini kendine çıkar sağlamak için kullanmamalı, cinsel istismar da dahil istismar yapmamalı,
  • Eğitici üniversite olanaklarını politik amaçlar için kullanmamalı,
  • Uzaktan eğitimci testlerin hazırlanması, yapılması ve değerlendirilmesinde genel etik ilkelere uymalı,
  • Araştırma ve yayın etiğine uymalı,
  • Uzaktan eğitim mesleğinin değerlerini ve misyonunu göz önünde tutmalıdır.

(Köksal, 2013)

Uzaktan Eğitimde Öğrenci İçin Etik İlkeler

  • Öğrencinin özerkliğine saygılı bir şekilde, ona eğimde güvenli ve sağlıklı bir ortam sağlanmalı,
  • Uzaktan eğitim öğrencisi ile olan tüm işlerde uygun iletişim kurulmalı (öğrenci ile cinsel ya da romantik ilişki olmamalı),
  • Öğrencileri performanslarına göre değerlendirmeli,
  •  Disiplini sağlarken dürüst ve adil olunmalı, öğrencileri küçük düşürmemeli ya da utandırmamalı,
  • Sınavlar şeffaf olmalı,
  •  Makale ve projelerde nasıl kaynak kullanılacağı gösterilmeli,
  • Ödevlerin hazırlanmasında yardım alma, bilgi toplama ve toplanan bilgilerin sunulması hakkında bilgilendirilmeli,
  • Diğerlerinin yaptıkları işe saygı duyulmalı,
  • Bilgisayar etiği hakkında bilgilendirilmelidir.

(Köksal, 2013)

Etik Sorunlara Dair

Öğrencilere verilen ödevlerde yapılan sorunlardan biri başkalarına ait düşünceleri, yazıları vs. olduğu gibi kaynak göstermeden veya atıfta bulunmadan kendilerine ait yani özgün bir çalışmaymış gibi göstermeleridir ki buna intihal denilmektedir.

Öğrencilerin internetin imkanlarını kullanarak çalışmalarda yaptığı etik olmayan davranışlar genelde maddeler halinde şöyle gözlenmektedir:

  • Sınav esnasında internet kaynaklarını kullanarak bir arkadaşıyla iletişime geçerek veya başka bir yöntem kullanarak kopya çekmeye çalışması
  • Öğrencilerin ödevi yaparken öğretmenin onayı olmadan ortaklaşa yapması
  • Yazdığı cümleleri herhangi bir kaynaktan alıp onu alıntı olarak belirtmemesi, tırnak içinde göstermemesi
  • Yazdığı cümleleri kendi duygu, düşünceleri ile ifade ediyorsa da kaynak göstermeden yapması
  • Çevrimiçi kaynaklardan bir ödevin olduğu gibi kopyalanması
  • Ödev ya da proje verilen o dersin eski öğrencilerinin ödevlerinden faydalanmak ve öğretmene o şekilde sunmak
  • Yapılan bir ödevi aynı şekilde birden fazla öğretmene göstermek
  • Belli bir maliyet karşılığında birine ödevi yaptırmak veya ödev satın almak.
  • Ödev sitelerinden yararlanarak ödevini yapmak. Bu şekilde yapılan ödevler verimsiz ve içerisinde eski atıfların olduğu görülecektir.
  • Birkaç kaynağı bir araya getirip bazı bölümlerini kes yapıştır yaparak ödevi tamamlamak. Böyle durumlarda giriş ve sonuç kısmını genelde öğrenci yazar. Gelişme bölümü farklı kaynakların bir araya getirip yazarak doldurulmasıyla tamamlanmaya çalışılır. 
  • Alıntıların taklit edilmesi durumunda ise öğrenciler orijinal içeriğin yerine kendine göre birtakım değişiklikler yaparak sunabilir.

(Aydin, 2013)

Sonuç

Son birkaç yıldır yaşadığımız Pandemi sürecinde eğitim öğretim yılı uzaktan eğitim ile devam etmekte. Yüz yüze öğrenci-öğretmen etkileşiminin yerini bilgisayarda senkron bir şekilde uzaktan eğitim ile görülen canlı dersler nedeniyle internet kullanımı da daha fazla artmıştır. İnternetin kullanımının etik açıdan sorunlarına baktığımızda ise öğrencilerin yaptıkları araştırma ödevlerinde aşırma yapmaları, çevrimiçi sınavlarda uygun olmayan yöntemler kullanılması sayılabilir. Böyle durumlarda kişi kendi vicdanına bağlı olarak etik bir karar alabilir veya almayabilir. Etik değerler İlköğretimde öğretim programlarında yer alan Hayat Bilgisi gibi derslerde bizlere öğretilmeye başlamaktadır ve Üniversitede aldığımız Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Bilişim Etiği dersleri kapsamında öğrendiklerimiz bizlere etik bilinç geliştirme ve bilgi edinmemizde yardımcı olmaktadır.     

 

KAYNAKLAR

Akgün, Fatma & Ozgur, Hasan. (2014). BÖTE ve uzaktan eğitim öğrencilerinin bilgisayar ve İnternet kullanımına ilişkin etik dışı davranışlarda bulunma ve maruz kalma durumları.

Aydin, Inayet. (2013). Çocuk, İnternet ve Etik. GENÇLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ. 1. 100-119.

Köksal, Kemal. (2013). Uzaktan Eğitimde Akademisyenlerin Etik İlkeleri.

Türk Dil Kurumu. (2013). Güncel Türkçe Sözlük. Mayıs 30, 2021 tarihinde Türk Dil Kurumu: www.tdk.gov.tr adresinden alındı

Öne Çıkarılan Görsel. Web: https://www.freepik.com/free-vector/people-using-computers-studying-online-school_5259935.htm#page=1&query=internet%20use%20and%20education&position=9 adresinden 27.05.2021 tarihinde alınmıştır.

Bu makale dublichecker sitesi üzerinden 28.05.2021 tarihinde kontrol edilmiştir.

Makale benzerlik değeri ile kabul edilmiştir. Results Completed: 100%  Plagiarism: %6 Unique: %94


Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.