İçindekiler

    • ÖZET
    • GİRİŞ
    • AHLAK
    • TEKNOLOJİ ve AHLAK
    • BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN TOPLUMSAL ETKİLERİ
    • ARAŞTIRMANIN AMACI VE ÖNEMİ
    • SONUÇ
    • KAYNAK

 

Özet

Bu makalede, Günümüz şartları ve ortamında ahlaki gelişimi etkileyen faktörlerden teknoloji ve bilimin etkilerini incelenip araştırılmasına dayanmaktadır. İncelemeler sonucuna göre teknoloji ve bilimsel gelişmeler dışında da çeşitli etkileyen faktörler vardır teknoloji çağının ve bilimsel gelişmelerinde etkileri göz ardı edilemeyecek kadar büyüktür ahlaki gelişim ve değişimi açısından, psiko-sosyal dinamiklerin içerisinde yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler: Ahlak, Ahlak Gelişimi, Ahlak Eğitimi, Teknoloji, Bilim, Psiko-sosyal Dinamikler.

Giriş

Bilimsel gelişmeler ve teknolojik gelişmelerin hızlı bir şekilde ivme kazanarak ilerlemesi, kitle iletişiminin kullanımının kapsamı ve yaygınlaşması, toplumsal değişimleri de hızlandırmaktadır. Kitlesel değişimler ve gelişimlerin ahlaki değerleri de değiştirmektedir. Francis Fukuyama’nın yaptığı tanıma göre; ahlaki ilerleme olmadan tekniğin kazanımları, kötü amaçlar için kullanılabilir ve insanlığın durumu eskisinden daha kötüye gidebilir.1 Teknoloji ve bilimsel gelişmeler ahlak alanıyla paralel olarak ilerler.

Ahlak, bireylerin toplumda içerisinde güvenli, mutlu ve huzurlu yaşamalarını tahsis etmekte temel oluşturmaktadır. Bundan dolayı bireylerin toplum içerisinde barış ve huzurlu yaşamaları için önemli bir kriterdir ahlaklı olmak. İnsanlar sürekli farklı boyutlarda gelişim süreçleri geçirir biyolojik, psikolojik ve sosyal gelişim gibi. İnsanların ahlaki gelişimi de bu süreçlerle paralellik gösterir ve sürekli gelişim halindedir.

Bireylerin ahlaki gelişimlerinin düzgün bir şekilde gelişmesini yönlendiren çeşitli dinamikler bulunmaktadır. Ahlaki gelişim toplumun istek ve beklentilerini karşılamalıdır. Bu süreci etkileyen düşünce ve davranışları bilmeliyiz, bu düşünce ve davranışları şekillenmesini sağlayan dinamiklerin niteliklerinin, niceliklerini ve etkilerinin bilinmesi önemlidir.

Bu makalede bireyin ahlaki değerlerini, gelişimini ve sürecini teknolojik ve bilimsel gelişimlerin nasıl etkilediği örgüyü ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Ahlak

İyi, kötü  ve doğru, yanlış olarak sınıflandırabiliriz ahlaki davranışları

Ahlak bilimi içerisinde incelenen başlıca konular ise şunlardır:

    • İyi ve kötünün ayırt edilmesi,
    • Doğru ve yanlışın belirlenmesi,
    • İnsanlardan beklenen veya beklenilmesi gereken davranışların belirlenmesi
    • İnsanlardan beklenmeyen veya beklenilmemesi gereken davranışlar belirlenmesi3 

Ahlak anlayışını etkileyen birçok etken vardır bunlar katılım, çevre, aile, akran, arkadaş çevresi, eğitim, din, kitle iletişim araçları, ekonomi ve kültür. Teknolojinin ilerlemesi ve bilimin gelişmesiyle bu etken durumların hepsi değişim göstermektedir.

Ahlak görüşündeki yayımların sayısı yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren büyük bir artış gözlenmektedir buna sebep olan durumların başında tıp alanındaki teknolojik gelişmeler, büyük savaşlarda kullanılan teknolojiler, toplumsal ve uluslararası düzeylerdeki adaletsiz uygulamaların toplumlar arasına açılan uçurum büyüklüğündeki yaralara sebep olan bir teknoloji yarışından doğan sorunlara kapsamlı bir ahlak görüşü çerçevesinde ikna edici cevaplar bulma arzusu yer almaktadır.2   

Ahlak öğretisi ahlaki yaşam ve yasaları, biçimleri ve ilkelerini araştıran bir bilgi dalıdır ve etiğin temelini oluşturmaktadır. Ahlak bir disiplin olarak Etiğin günlük yaşam pratiğine yansıyan kurallar demetidir denilebilir.4

 

Teknoloji ve Ahlak

Bilgisayar kullanırken ki ahlaki kurallara dair bazı kurallar vardır.

Bunlar şöyle ifade edilebilir:

    1. Bir bilgisayarı, diğer insanlara zarar vermek için kullanmamak,
    2. Diğer insanların bilgisayar çalışmalarına karışmamak,
    3. Başkalarının bilgisayar dosyalarına girmemek,
    4. Bir bilgisayarı veri, para vs. çalmak için kullanmamak,
    5. Bir bilgisayarı yalancı şahitlik yapmak için kullanmamak,
    6. Bedelini ödemeden bir yazılımı kopyalamamak ve kullanmamak,
    7. Yetkisiz ya da uygun bedelini ödemeden başkalarının bilgisayar kaynaklarını kullanmamak,
    8. Diğer insanların fikir eserlerini sahiplenmemek,
    9. Tasarlanan programların veya geliştirilen teknolojilerin toplumlara olan faydası düşünülerek tasarlanması.
    10. Teknolojik bir cihazı kullanırken insanlara olan yararlarını düşünerek kullanmak.

“Bilişim teknolojilerinin aynı zamanda insan davranışının enstrümanlaştırılması olduğu da söylenmektedir”(Johnson, 2000: 23).

Bu durumda bilişim teknolojilerinin insan davranışlarını enstrümanlaştırmasının önemli ahlaki etkileri olabileceği kaçınılmazdır. Bilgisayar ortamında yapılan eylemler, bilgisayar olmadan yapılan eylemlerden farklıdır.

“Eylemler aynı tipte olabilirler, fakat eylemin gerçekleştirilmesi tamamen teknoloji kullanımıyla sağlandığından, yapı ve içerik olarak farklıdır. Artık sadece eylemin fiziki görünümü değil fakat durumun ahlaki karakteri de değişmiştir Bir başka deyimle kapsamı, anonimleştirme potansiyeli ve çoğaltıla bilirliği gibi teknolojinin belirli karakteristikleri ahlaken önem taşımaktadır”(Johnson, 2000: 24).

Bu bakış açısı bize gösteriyor ki geleneksel ahlak kuralları, bu durumlar üzerindeki etkisi azdır.  Teknolojik cihazlar kendilerine özgü yeni bir ahlak sistemiyle hayatımaz girdi ve bu ahlak sistemini belirlerken geleneksel yöntemleri geliştirip revize etmeliyiz.4

“Bilgisayar Etiğinin bu noktada, siyasi boşlukları, Etik sorunları belirlemek ve politika düzenleme süreçlerine ve 8 Etik davranışlara rehberlik edecek bir çerçeve oluşturma görevi de olmalıdır”(Moor,1985: 226).

Teknolojilerin hızla gelişmesi ve bu gelişen teknolojilerin nasıl kullanılması gerekliliği ile ilgili bir politikanın olmaması bazı özel ahlaki konuları ortaya çıkarmaktadır. Teknolojik cihazların çok hızlı bir şekilde yayılıp kullanılması bu açıdan geliştirilen ahlak anlayışını da hızlandırmıştır. Teknoloji hayatlarımızı nasıl yönlendireceğimizi ideallerimizi yeniden yapılandırmamızı sağlayan yeni ve hızlı bir şeydir. Teknolojinin yararlarımız doğrultusunda şekillendirilmesi gerekmektedir.4

Bilim ve teknolojinin hayatımıza hızla girip asla vazgeçemeyeceğimiz bir noktaya ulaşmasını bu şekilde vazgeçilmemizin olmasını beklemediğimizden yeteri bir ahlak anlayışı geliştiremedik ve burada ahlak anlayışı ihtiyacı doğmuştur. Bilim ve teknoloji için hazırlanacak olan ahlak anlayışında bilimsel ve teknolojik içermesi gerekmektedir. Teknoloji ve bilim çağında yaşamamın bazı yeni zorluklar da ortaya çıkmıştır insanoğlu bunlarla mücadele etmeye hazır olmalıdır. Bu gibi tehlikelere neden olan Etik sorunlar çok çeşitli ve çok fazla konuyu içermektedir. ETİĞE ilişkin bilgi ve düşüncelerin ışığında bilişim toplumunda ortaya çıkan etik sorunlar, Fikri Mülkiyet (Telif Hakları), Bilişim Teknolojilerinin Toplumsal Etkileri, Güvenlik ve Kalite ile Doğruluk’ tur.4

Bilişim Teknolojilerinin Toplumsal Etkileri

Bankacılık işlemleri, sanal alışveriş, haberleşme, eğlence gibi günlük yaşama ilişkin işlemleri gerçekleştirebildiğimiz bir araç görevini üstlenmiştir. İnsanlar zamanlarını sürekli olarak teknolojik cihazlarla geçirmeye başladıkları zaman teknoloji bağımlılığına büyük bir adım atmış olurlar ve bu konuda profesyonel desteğe ihtiyaç duyabilirler. Bu durum hem zaman kaybı hem zihinlerinde zayıflığa ve kullandıkları dilin zayıflamasına ve asosyalleşmelerine neden olur. Teknolojideki ilerlemeler kişilere ve toplumlara uzun dönemde her zaman ve her yerde yarar sağlamış, uygarlığı geliştirmiş, yaşam kalitesini artırmıştır. Özellikle Bilişim Teknolojisindeki ilerlemeler çağlar açmış ve toplumlar için dönüm noktaları olmuştur. Toplumumuza hızla giren yeni teknolojilerin uygun kullanımı önem kazanmaktadır. Bu nedenle Bilişim Teknolojilerinin kullanımı öğretilirken Etik ilkeleri uygulayacak olanların gerekli duyarlığı göstermelerinin sağlanması önem taşımaktadır.

 

Araştırmanın Amacı ve Önemi

Bilgisayar ve internet gibi hızla gelişen teknolojileri içine alan, etiğin yeni bir dalıdır. Bilgisayar ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler, tarihteki diğer değişim dönemlerinden çok daha ileri ve geniş kapsamlı sonuçlar yaratılmasına zemin hazırlamıştır. İnternetin kullanımının artmasıyla birlikte eğitimden sağlığa, ticaretten sanayiye, kamu sektöründen özel sektöre varıncaya kadar, iş ve sosyal yaşamımızda ve bireysel ilişkilerimizde köklü değişikliklere neden olmuştur. Bilgisayar korsanları; şirketlerin, bankaların, kamu kurumlarının sitelerine girerek büyük zararlar verebilmekte, bilgisayar ortamındaki bilgileri kullanılmaz duruma getirebilmekte ya da kendilerininmiş gibi kullanabilmektedir. Öğretmen, öğrenme ve öğretme süreçlerinin temel öğelerinden biridir.  Öğrencilerine ve çevresindeki insanlara kandıracağı ve becerilerle kaliteli insan gücü ihtiyacının karşılanmasına önemli katkılar sağlamaktadır. Bu kapsamda öğretimde kullanılan bilişim teknolojilerinin uygulamada uygun kullanımı konusunda da öğretmene önemli bir rol düşmektedir. Öğretmenler kişilikleriyle sınıf içeresinde örnek bir rol oynadıklarından, öğretmen adayları yetiştirilirken bilişim teknolojilerinin uygun kullanımı konusunda da uygun nitelikler kazanmaları sağlanmalıdır.

Sonuç

Ahlak anlayışı ve kapsamı her geçen zamanda genişlemektedir ahlaki anlayışımız sadece bireylerle yüz yüze olarak gerçekleştireceğimiz zamanda değiliz aynı zamanda sanal ortam ve yaptığımız teknolojik çalışmalarda ve bilimsel çalışmalarda da bunu göstermemiz beklenmektedir. toplumun düzeni, huzuru, barışı ve mutluluğu korumaya yönelik çalışmalar yapmamız gerekmektedir.

Kaynak

1-Şengün, Mustafa . “Ahlaki Gelişimin Psiko-Sosyal Dinamikleri“. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 23 / 23 (Haziran 2007): 201-221 .  

2-ÇİLİNGİR, LOKMANİ, Ahlâk Felsefesine Giriş Ankara: Elis Yayınları 2003. 134 sayfa.

3-Aktan, Çoşkun Can, AHLAK VE AHLAK FELSEFESİNE GİRİŞ, HUKUK VE İKTİSAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Cilt 1, Sayı 1, 2009

4-ERDEM,ZEHRA, ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNİ KULLANIMLARININ ETİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 2008

5- Öne Çıkan Görsel https://search.creativecommons.org/photos/47cd1b08-7b73-4d1a-bd84-ce7f48156ea4 Bu resim bir CC BY-NC 2.0 lisansla işaretlendi .

Bu Makale smallseotools sitesi üzerinden 29.05.2021 tarihinde kontrol edilmiştir. makale benzerlik değeriyle kabul edilmiştir Results Completed: %100 Plagiarism:%11 Unique: %89

Creative Commons Lisansı

Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.