İÇİNDEKİLER

  • Giriş
  • Marka nedir?
  • Patent nedir?
  • Faydalı model nedir?
  • Sonuç
  • Kaynakça

Giriş

Türkiye’de ilk Sınai Mülkiyet Kanunu yürürlüğe girdiğinde, daha önce 4 ayrı KHK ile korunan marka, patent, faydalı model ve coğrafi işaretler 6769 sayılı SMK çerçevesinde birleştirilmiştir. Sınai mülkiyet, buluşların, insan yaratıcılığının, orijinal olan tasarımların geliştirilmesi ve korunması demektir. Fikri mülkiyetten farklı olarak patent-faydalı model yeni ürün veya bunun süreçlerini korur. Bu yazıda patent ve faydalı modeli ve bir buluşu korumak için neler yapılması gerektiğini inceliyor olacağız.

 

Marka Nedir?

Marka, bir teşebbüsün mallarının veya hizmetlerinin diğer teşebbüslerin mallarından veya hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan korumanın konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek şekilde sicilde gösterilebilir olması şartıyla kişi adları dâhil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve malların veya ambalajlarının biçimi olmak üzere her tür işaretten oluşabilir. (Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK), 2017, madde 4)

Marka kavramı sembolik kimlik inşasının en önemli unsurlarından biridir. Ürünü kimliği markasıdır denebilir. Tescil edilen bir marka 10 yıllık bir korumaya hak kazanır. Yenileme yaparak sınırsız koruma hakkı elde edilebilir.

 

Patent nedir?

Patent ya da faydalı modelden bahsetmeden önce buluş nedir sorusuna cevap vermek gerekir.

Buluş, bir soruna, bir probleme teknik çözüm getiren tüm yeniliklere denir. Bu yenilikler, tamamen yeni yapılmış bir makine, bir ürün, kimyasal bir bileşik ya da bir yöntem olabilir. Bilinen bir makine, bileşik, yöntem veya üründe yapılan bir geliştirme de olabilir.

Patent ise sınırlı bir süre için sahibine, buluşun üçüncü kişiler tarafından izinsiz olarak kullanılmasını, üretilmesini, satılmasını önlemek amacıyla tanınan haklardır. Bu hakkın buluş sahibine ait olduğunu gösteren belgeye ise Patent Belgesi adı verilir.

Kısacası patent belgesi, belge sahibinin yani buluş sahibinin izni olmadan herhangi birinin ürünü ticari olarak izinsiz;

  • Üretmesini
  • Kullanmasını
  • Satmasını
  • İthal etmesini veya ihraç etmesini engeller.

Bu noktada önemli olan detay ticari kullanımdır. Çünkü ticari olmayan kullanımlar için herhangi bir engel yoktur.

 

Patentlenebilirlik Kriterleri

Bir buluşa patent verilebilmesi için belli şartları yerine getirebiliyor olması gerekir. Bunlar; yeni olması, buluş basamağı içermesi ve sanayiye uygulanabilir bir biçimde olmasıdır.

Yenilik: Buluşun dünya çapında daha önce var olmaması gerekir.

Buluş basamağı: Buluşun, ilgili olduğu teknik alandaki bir uzmana göre aşikar bir durumda olmaması gerekir.

Sanayiye uygulanabilirlik: Doğa ve fizik kanunları göz önüne alındığında üretilebilir, gerçekleştirilebilir yöntemler içermesi anlamına gelir.

Patentler alındığı ülkeler dışında bir hak sağlamamaktadırlar. Türkiye’de alınan bir patent sadece Türkiye içinde sahibine hak sağlar. Patent Belgesinin koruma sağlama süresi başvuru tarihinden itibaren 20 yıldır ve bu süre uzatılamaz.

Türkiye’de patent ve faydalı model almak için bir tek yetkili kuruluş vardır. Bu kuruluş Türk Patent ve Marka Kurumu’dur. Başvurular Türk Patent ve Marka Kurumuna yapılır. Kurum bir inceleme raporu düzenler ve söz konusu buluşun patentlenebilirlik kriterlerine sahip olması durumunda patent verilir. Daha sonra Patent Bülteninde yayımlanır.

 

Bir buluş ya da fikir hayata geçirilmeden önce bu konuyla ilgili araştırma yapmak patentlenebilirlik kriterlerini sağlamak açısından faydalı olacaktır.

Bu araştırmanın yapılabileceği adresler ise şöyledir;

Avrupa Patent Ofisinin veri tabanı için;

https://worldwide.espacenet.com

Google patent veri tabanı için ;

https://patents.google.com

Dünya Fikir Mülkiyet Teşkilatı için;

https://patentscope.wipo.int/search/en/search.jsf

Türk Patent ve Marka Kurumunun veri tabanı için;

https://portal.turkpatent.gov.tr

Japon Patent Ofisi için

https://www.jpo.go.jp

Amerika Patent Ofisi için

https://www.uspto.gov/

adresleri kontrol edilebilir.

Ancak bazı konular tamamen kriter dışıdır ve patent verilemez. Bunlar;

  • Keşifler ve matematiksel yöntemler
  • Zihni faaliyetler
  • Bilgisayar Programları
  • Estetik niteliği bulunan mahsuller
  • Edebiyat ve sanat eserleri ve bilim eserleri
  • Genel ahlaka ve kamu düzenine karşı olan buluşlar
  • Mikrobiyolojik işlemler
  • İnsan klonlama işlemleri
  • İnsan bedeninin ögelerinden birinin sadece keşfidir.

Faydalı model nedir?

Koruma açısından patente çok benzeyen FM, “küçük patent” ya da “yenilik patenti” olarak da adlandırılmakta, mevcut ürünlerde küçük değişimleri ve uyarlamaları kapsamaktadır (WIPO, 2021).

Faydalı model için iki kriter bulunmaktadır. Dünya çapında yeni olan ve sanayiye uygulanabilen buluşlar faydalı model almak için yeterlidir.

Faydalı model ile patent karşılaştırıldığında, faydalı model daha kısa süreli bir koruma sağlamasına karşın daha kısa sürede ve daha az maliyetle elde edilebilir. Faydalı model belgesi 10 yıllıktır ve süresi uzatılamaz.

Her buluş için faydalı model başvurusu yapılmasına izin verilmemektedir. Patent alınamayacak konulara ek olarak

  • Kimyasal ve biyolojik maddelere veya bu maddeler ve usuller sonucu elde edilen buluşlar
  • Eczacılıkla ilgili maddelere veya bu maddeler ve usuller sonucu elde edilen buluşlar
  • Biyoteknolojik buluşlar faydalı modeller ile korunmaz.

Sonuç

Günümüzde yapılan bir buluşun hak sahibine haklarını vermek çok önemli bir hale gelmiştir. Bunu sağlamak adına gerek kanunen gerekse fikren bir çok konuda değişikliğe gidilmiştir. Sadece büyük ölçekli firmaların hakkını korumaktan ziyade küçük ve orta ölçekli işletmelerin ürün ve yöntemlerini olası tehlikelerden korumak adına patent dışında da faydalı model gibi koruyucu yöntemler bulunmaktadır. 

 

Kaynakça

Sınai Mülkiyet Kanunu, (2017), T.C. Resmi Gazete, 29944, 10 Ocak 2017. Erişim Tarihi: 06.06.2021,  https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/01/20170110-9.htm

WIPO, (2021), WIPO IP Facts and Figures. Erişim Tarihi: 05.06.2021, https://www.wipo.int/publications/en/series/index.jsp?id=36

 

Öne çıkarılan görsel  https://www.thebluediamondgallery.com/legal06/p/patent-application.html   adresinden alınmıştır.

Bu makale smallseotools sitesi üzerinden 12.06.2021 tarihinde kontrol edilmiştir. Makale, benzerlik değeri ile kabul edilmiştir. Results Completed: 100% Plagiarism: %8 Unique: %92

Creative Commons Lisansı Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.