İÇİNDEKİLER

  •         Giriş
  •         Teknoloji Bağımlılığı
  •         Teknoloji Bağımlılığı Zararları
  •         Ekran Bağımlılığı
  •         Oyun Bağımlılığı
  •         İnternet Bağımlılığı
  •         Sosyal Medya Bağımlılığı
  •         Teknoloji Bağımlılığına Karşı Alınması Gereken Önlemler
  •         Sonuç
  •         Kaynakça

GİRİŞ

Günümüzde teknoloji bağımlılığı insanların en büyük sorunlarından biri haline geldi. İnsanlar artık telefonlar ve sosyal medya sayesinde birbirlerinden kopmuş durumdalar. Tüm teknolojik hizmetlere her an her yerde ulaşabiliyoruz. Teknolojik gelişmeler hayatımızı çok kolaylaştırsa da bir yerden sonra artık bize zarar verip bağımlı yapıyor. Bu yazımda bunlardan bahsedeceğim.

  •         Teknoloji Bağımlılığı

Hızla gelişen ve büyüyen teknoloji ile teknolojik bağımlılıklar da artmış durumda. Teknoloji bağımlılığı, internet, bilgisayar, video oyunları ve akıllı telefonların aşırı kullanımı sonucunda ortaya çıkan ve kullanıcının teknolojinin zararlı etkilerine maruz kaldığı durumlarda ortaya çıkar.

  • Teknoloji Bağımlılığının Zararları

    Teknoloji bağımlılığının zararları etkileri duygusal ve fiziksel olabilir.

    Teknoloji bağımlılığının duygusal zararları:

    • Depresyon
    • Suçluluk duygusu
    • Anksiyete
    • Teknoloji/internet kullanırken öfori duyguları
    • Öncelikleri belirleyememek veya planları sürekli ertelemek
    • Dış dünya ve sosyal çevreden izolasyon
    • Zaman kavramını yitirmek
    • Aşırı savunmacılık
    • İşten sakınmak; mesai veya okuldaki görevlerini yerine getirmemek
    • Sorumlulukları sürekli erteleme ve aksatma
    • Ani ruh durum değişiklikleri
    • Korku
    • Yalnızlık hissi
    • Rutin işleri yerine getirirken sıkılma

    Teknoloji bağımlılığının fiziksel zararları:

    • Sırt ağrıları
    • Karpal tünel sendromu
    • Baş ağrıları
    • Uykusuzluk 
    • Sağlıksız beslenme 
    • Kişisel bakım ve hijyeni aksatmak
    • Boyun ağrıları
    • Göz kuruluğu ve diğer görüş problemleri
    • Aşırı kilo kaybı veya obezite

(Burak Göç,2019).

  •         Ekran Bağımlılığı

Gelişen teknoloji ile artık her yerde dijital ekranlar mevcut. Bilgisayar ve cep telefonları dışında, reklam panolarında, kol saatinde, havaalanı, otel gibi tüm mekanlarda görebilir hale geldik. İleriki dönemlerde gelişen teknoloji ile gözlük, banka kartı ve bileğimiz gibi dokularda da yer alması bekleniyor. Fakat bu ekranların birden çok zararı bulunmakta. Zaman çalması ise en büyük zararların başında gelir. Görsel bir öğrenme yatkınlaştırırken, gözlerimizi bozuyor.

Ekran bağımlılığı, günümüzde yaygın bir problem haline geldi. Ekran bağımlılığı denilince akla önce çocuklar gelir ama gençlerde ve yetişkin bireylerde de çok yaygın görülüyor. Örneğin insanlar araba sürerken bile telefona bakma gereksinimi duyuyor. Hemen hemen tüm dünyada araba sürerken cep telefonu kullanımı yasaktır ama sürücülerin %20’si bu kurala uymuyor ve trafik kazalarına sebebiyet veriyor.

Pandemi dönemi dolayısıyla çocukların online eğitim görmesi ve ebeveynlerinin de evden online çalışması ekran bağımlılığını da arttırdı. Bu dönemde teknolojinin yararlarının yanı sıra zararları da hayatlarımızı etkiledi.

Ekran bağımlılığının belirtileri çok tipiktir. Yalnızca birkaç dakika diyerek ekran karşısında saatler harcamak. Genelde çevrenizdeki insanlara ekran karşısında geçirdiğiniz zaman hakkında yalan söylemek gibi. Sizlere ekran bağımlısı olup olmadığını öğrenmeniz için ve hangi boyutta olduğunuzu fark etmenize yardımcı olacak bir takım sorular yöneteceğim.

  • Zihninizde ne sıklıkla oyun aktiviteleri olduğunu hissediyorsunuz?
  • Oyun oynamadığınızda veya ekranla temas etmediğinizde huzursuz veya endişeli oluyor musunuz?
  • Ekran/oyun faaliyetlerine bağlılığınız geçen yıllara göre artış gösterdi mi?
  • Ekran/oyun faaliyetlerine haftalık olarak ne kadar zaman ayırıyorsunuz?
  • Ekran/oyun faaliyetlerini azaltmayı denemiş ancak bunun çok zor olduğunu düşündüğünüz oldu mu?
  • Ekran dışı sosyal aktivitelere olan ilginizi yitirdiniz mi?
  • Ekranda geçirdiğiniz vakitle ilgili diğer kişileri yanıltmaya çalıştınız mı?
  • Ekrana kendinizi daha iyi hissetmek için katıldığınızı düşünüyor musunuz? (kaygıyı, yalnızlığı, üzüntüyü azaltmak)
  • Herhangi bir sorumluluğunuzu ekran/oyun faaliyetlerinden dolayı tehlikeye attığınız oluyor mu?

  •         Oyun Bağımlılığı

Oyun bağımlılığı, bilgisayar, akıllı telefon, oyun konsolu gibi cihazlar aracılığıyla oynanan dijital oyunlarda aşırı zaman geçirerek, kişinin sosyal ve duygusal problemlere neden olan bir bağımlılıktır. Bu bağımlılık, ekran bağımlılığı kategorisi altında değerlendirilmektedir. Dijital oyunlara bağımlı olan bireylerin belirtilerinden bazıları; kendini kontrol edememe , asosyallik, takıntıdır.

 

OYUN BAĞIMLILIĞININ NEDENLERİ

  •         Günlük hayatta yaşanan problemlerin sıklaşması ve bu durumlardan kaçma arzusu

  •         Psikolojiyi etkileyen olumsuz olaylar

  •         Gerçek hayatta doyuma ulaştırılamayan sosyalleşme isteği

  •         Rekabete yatkınlık

  •         İçe dönüklük

  •         Yalnızlık hissi

  •         Sosyal iletişimde yaşanan handikaplar

  •         Öz saygıda yetersizlik

(Çağrı Mustafa Alkan,2019).
 

   

  • İnternet Bağımlılığı

İnternet sayesinde insanlar, bilgisayarlarını iletişim, alış-veriş, çeşitli bilgilere erişme gibi birçok işlemler için kullanır hale gelmiştir. Bu işlemlerin sayısı gün geçtikçe artmış ve internet kullanımı giderek yoğunlaşmıştır. İnternet kullanımının artması internet bağımlılığını da arttırdı.

İnternet bağımlılığı yaşayan bireylerde internetten uzaklaşamama, internette geçirdiği sürenin farkında olmama, internet kullanımı ile ilgili obsesyonlar ve bu konuda dürtüsel davranma gibi durumlara rastlanmaktadır. 

İnternet bağımlılığı üzerine yapılan araştırmalarda yoğun internet kullanımının bireylerin depresyon ve yalnızlığı arttırdığı, sosyal etkileşimlerini azalttığı rapor edilmektedir. 

Ayrıca internet bağımlılığı ile bireylerin uyku ve yeme düzenleri, umut ve akademik başarıları arasından negatif bir ilişki bulunduğu ifade edilmektedir. İnternet bağımlılığın insanların tüm gelişim alanları üzerindeki olumsuz etkilerinin yanında farklı sorun alanlarının oluşmasına neden olmaktadır. 

 (Faruk Caner Yam, Tahsin İlham,2020).

  • Sosyal Medya Bağımlılığı

Günümüzde sosyal medya bilgiye ulaşmada ve sosyal ihtiyaçları karşılamak için kullanılan bir araç haline gelmiştir. İletişim, paylaşım ve oyun gibi birçok öğeyi içeren sosyal medya, çağımızın en büyük en büyük iletişim aracını oluşturmuştur.

“İnternet bağımlılığı kapsamında ele alınan sosyal medya bağımlılığı, insanların internet üzerinde bulunan kitle iletişim araçları ile sosyal medya paylaşım sitelerini aşırı derecede kullanımı sonucu ortaya çıkan bir bağımlılık türüdür. Diğer bir ifade ile sosyal medya bağımlılığı; sosyal medyanın aşırı kullanılması, kullanma isteğinin durdurulamaması, sosyal medya kullanmadığı durumlarda hissedilen fiziksel ve duygusal sorunlar yaşaması, günlük aktivitelerinin ve sosyal ilişkilerinin zarar görmesi ve kullanılması olarak tanımlanmaktadır (Griffiths ve Szabo 2014, Ryan ve ark. 2014, Van den Eijnden ve ark. 2016).”

Sosyal medya bağımlılığı bireylerde çok hızlı gelişebilmektedir. Çünkü takipçi kazanma, beğeni toplama ve grup oyunları gibi bağımlılığı arttıracak faktörler bulunuyor. Akıllı telefonlar geliştikçe sosyal medya bağımlılığı da artmıştır. Telefon ile sosyal medyayı takip etmek çok kolay. Önceden bilgisayar ve internete ihtiyaç duyarken günümüzde telefon ile tüm bu işlemleri gerçekleştirebiliyoruz.

“Yapılan araştırmalara bakıldığında sosyal medya bağımlılığının depresyon, kaygı, internet bağımlılığı yalnızlık, sosyal medyadaki gelişmeleri kaçırma korkusu ile pozitif yönde ilişkili olduğu görülürken, iyi oluş, öz saygı, uyku düzeni, yaşam doyumları ve akademik başarı ile negatif yönde ilişkili olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır. “

(Faruk Caner Yam, Tahsin İlham,2020).

 

  • Teknoloji Bağımlılığına Karşı Alınması Gereken Önlemler ve Öneriler

Teknoloji bağımlılığının önüne geçmek için çocuklara ve gençlere internetin doğru ve verimli kullanımıyla ilgili bilgi vermek ve bu bilgilerin de devamlılığını sağlamaktır. Boş vakitlerinde zaman geçirmek için telefon, bilgisayar ve video oyunlarıyla oyalanmak yerine sosyalleşmeyi tercih etmeliyiz.

Oyun Bağımlılığından Kurtulmak için Öneriler

      • Oyun oynadığınız süreyi yavaş yavaş kararlı bir şekilde azaltın.
      • Oyun oynamak yerine bir spor dalıyla veya bir hobinizle ilgilenin ve oyunun yerini doldurun.
      • Oyundaki başarım mı daha değerli yoksa gerçek hayatımdaki (okul, iş,..) başarılarım mı diye düşünün.
      • Zararlarını, sizden aldıkların, kaçırdığınız şeyleri gözden geçirin.
      • Başa çıkamıyorsanız uzmandan yardım alın.

Sosyal Medya Bağımlılığına karşı alınabilecek önlemler:

      • Sabah uyanır uyanmaz yaptığınız ilk şey telefondan sosyal medya hesaplarınızı kontrol etmek olmasın. Güne pozitif ve sağlıklı alışkanlıklarla başlayın ve gününüzü öyle geçirmeye devam edin.
      • Uykunuzu düzene koyun. Yatmadan en az 30 dakika önce sosyal medya hesaplarınızı kontrol etmeyi bırakın.
      • Dışarıdayken veya biriyle yüz yüze iletişimdeyseniz telefonunuzu uzak bir yere koyun ya da kapatın.
      • Yemek yerken, arkadaşlarınızla gezerken, ders çalışırken, cep telefonunuzdan uzaklaşın bu sayede sosyal medya hesaplarınızla daha az ilgilenmiş olursunuz.

Teknoloji Bağımlılığında Kullanılan Tedavi Yöntemleri

      • Kişisel, grup veya aile terapisi

      • Davranış değiştirme

      • Diyalektik davranış terapisi (DBT)

      • Bilişsel davranışçı terapi (CBT)

      • Hipoterapi / At terapisi

      • Sanat terapisi

      • Rekreasyon tedavisi

      • Gerçeklik terapisi

(Burak Göç,2019).

 

SONUÇ

21. yüzyıl sorunlarından olan teknolojik bağımlılığı ve bunun alt kategorileri olan ekran bağımlılığı, oyun bağımlılığı, internet bağımlılığı ve sosyal medya bağımlılığının sebepleri, insanlara yaşattığı fiziksel ve ruhsal sorunlar açıklanmıştır. Teknolojik bağımlılıklarının diğer bağımlılıklara kıyasla (alkol,tütün vs.) kalıcı olmamakla birlikte sarsıcı etkiler bırakır. Bireyin bu bağımlılıktan kurtulmak için uzmanlar tarafından gözetim altında olması gerekmektedir.

 

KAYNAKÇA

Burak G. (2019, Mart), Teknoloji Bağımlılığı,  Web: https://www.mentalup.net/blog/teknoloji-bagimliligi adresinden 01.06.2021 tarihinde alınmıştır.

Çağrı Mustafa A.(2019, Aralık) Web: https://www.mentalup.net/blog/oyun-bagimliligi adresinden 02.06.2021 tarihinde alınmıştır.

Savcı, M., & Aysan, F. (2017). Teknolojik bağımlılıklar ve sosyal bağlılık: İnternet bağımlılığı, sosyal medya bağımlılığı, dijital oyun bağımlılığı ve akıllı telefon bağımlılığının sosyal bağlılığı yordayıcı etkisi. Dusunen Adam, 30(3), 202-216.

Volkan Y. (2019, Nisan) , Ekran Bağımlılığı,  Web: https://www.haberturk.com/yazarlar/volkan-yucel/2433121-ekran-bagimliligi adresinden 01.06.2021 tarihinde alınmıştır.

Öne Çıkarılan Görsel. Web: https://www.freepik.com/free-vector/two-gamers-playing-computer-connected-with-joystick-gaming-demand-video-file-streaming-cloud-technology-various-devices-gaming-concept-vector-isolated-illustration_11668695.htm   adresinden 02.06.2021 tarihinde alınmıştır.

 Bu makale smallseotools sitesi üzerinden 04.06.2021 tarihinde kontrol edilmiştir. Makale, benzerlik değeri ile kabul edilmiştir. Results Completed: 100% Plagiarism: %10 Unique: %90

Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.