İÇİNDEKİLER
- Giriş
- Telif Hakları Nedir ?
- Eser Nedir ?
- Yazılım Bir Eser Türü Müdür ?
- Yazılım Üzerinde Eser Sahipliği Nasıl Elde Edilir ?
- Yazılımlarda Sınai Mülkiyet Koruması
- Yazılımların İsteğe Bağlı Kayıt Ve Tescili
- Kimler Başvurabilir ?
Giriş
Yazılım sektörünün içerisinde bulunmak isteyen ve yeni ürünler ortaya koymak isteyen kişiler, her türlü fikri emeği ile meydana getirdiği eserleri üzerinde hukuken söz sahibi olmak ister. Bu alanda eser ortaya çıkarılırken ne gibi yol izlenildiğini ve izlenmesi gerektiğini Telif Hakları Genel Müdürlüğünün yayınladığı bilgilendirmeden yardım alarak “Yazılım Sektöründe Telif Hakları” adlı yazımda ele aldım.
Şimdiden keyifli okumalar dilerim…
TELİF HAKKI NEDİR ?
Herkes ürettiği fikirleri ve ortaya çıkardığı eserinde bir hak sahibi olmak ve korumak ister.
Türkiye Cumhuriyetinde telif hakları, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK)
çerçevesinde düzenlenmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise kişinin telif hakkı talep etmesi ve telif hakkına sahip olabilmesi için benzersiz ve ona ait olmalıdır. Kişinin ortaya koyduğu eserde tekrar söz konusuysa ve özgünlük içermiyorsa telif hakkı alabilmesi etik ve mümkün değildir.
ESER NEDİR ?
Evet, gelelim bir fikrin veya sanat ürünün eser olarak kabul edilebilmesi ve koruma altına alabilmesi için hangi özelliklere sahip olması gerekir ?
- Fikri bir çabanın ürünü olmalıdır.
- Eser sahibinin hususiyetini taşıması gereklidir.
- Şekillenmiş olmalıdır.
- Kanunda sayılan eser türlerinden birine girmesi gereklidir.
Eser sahibi; eseri meydana getiren kişidir.
Eser sahibinin mali hakları: işleme, çoğaltma, yayma temsil ve umuma iletim haklarıdır.
Manevi hakları ise; umuma arz yetkisi, adın belirtilmesi yetkisi, eserde değişiklik yapılmasını men etme yetkisidir.(Telif Hakları Genel Müdürlüğü,2021)
Peki, yazılım ürünleri kanunda sayılan eser türlerinden birine girer mi ?
BİR ESER TÜRÜ OLARAK YAZILIM
Bilgisayar programları (yazılım), ilim-edebiyat eseri olarak korunmaktadır. Bir sonraki aşamada programı oluşturabilecek hazırlık aşamasındaki arayüz tasarımlar da korunabilir. Arayüzler de sahibinin hususiyetini taşımalı ve şekillenmiş olmalıdır.
Fakat arayüzüne temel oluşturan düşünce ve ilkeleri de içine almak üzere, bir bilgisayar programının herhangi bir ögesine temel oluşturan düşünce ve ilkeler eser sayılmazlar. (Telif Hakları Genel Müdürlüğü,2021)
Bir diğer aşamada kullanıcının hazırlık aşamasındaki tasarımları da bahsettiğimiz üzere koruma altına alınabilir.
YAZILIMLAR ÜZERİNDE ESER SAHİPLİĞİ
Yazılımlar üzerine eser sahibi olmak için kanunları da incelememiz gerekir.Örnek,5846 sayılı Kanun gereğince bir yazılımın sahibi, onu meydana getirendir ve meydana getirdiği yazılım üzerinde mali ve manevi haklara sahiptir. (Telif Hakları Genel Müdürlüğü,2021)
Bu nedenle eğer bir eser veya fikir meydana getirdiyseniz ve özgünlüğüne inanıyorsanız koruma altına almanızı öneririm.
Bir diğer konu ise yazılımın sahibi tabii ki onu meydana getirendir fakat istihdam ilişkisi kapsamında çalışanlar tarafından üretilen yazılımlar üzerindeki mali hakları kullanma yetkisi aksi öngörülmedikçe yazılım şirketine aittir.
” Yazılımlar, kullanılan makine ve diğer cihazlardan bağımsız olarak korunmak istendiğinde telif hakkı koruması kapsamında değerlendirilir. Yazılımlar ve fikirler, meydana getirildiği andan itibaren başlayan otomatik bir korumadan yararlanır. Korumanın başlaması için yazılımın herhangi bir kuruma kayıt ettirilmesine ya da onaylattırılmasına gerek yoktur bu tip eserler otomatik koruma altındadır.. Bununla birlikte eserlerin noter aracılığıyla ya da Bakanlıkta hak sahiplerinin talebi üzerine kayıt ve tescil ettirilmesi mümkündür. ” (Telif Hakları Genel Müdürlüğü,2021)
Yazılımların hak sahibinin izni olmaksızın kullanımı halinde ceza ile karşılaşılması olağandır.” 5846 sayılı Kanun kapsamında hukuk ve ceza davalarının açılması mümkündür. “(Telif Hakları Genel Müdürlüğü,2021)
YAZILIMLARDA SINAİ MÜLKİYET KORUMASI
Yazılımlar genel olarak, telif hakları koruması altındadır ancak bununla birlikte bazı koşullarda sınai mülkiyet koruması da söz konusu olabilir.
Eğer bir yazılım;
- Eş zamanlı bir makine veya aygıtla beraber çalışıyorsa
-
Makineyi veya cihazı çalıştıran ve ona yönelik bir yazılım ise makinenin sistemi göz önünde bulundurularak şartlar sağlanıyorsa patentlenebilmektedir.
Olası durumda bir teknik problemi çözen yöntemi gerçekleştiren bir yazılım veya bilgisayar programı şartları varsa patent ile koruma sağlanabilir.
” Bu koruma, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamındadır ve buna ilişkin işlemleri yürütmekle Türk Patent ve Marka Kurumu ilgilenir “.(Telif Hakları Genel Müdürlüğü,2021)
YAZILIMLARIN İSTEĞE BAĞLI KAYIT VE TESCİLİ
Mali ve manevi hakların ihlal edilmemesi, hak sahiplerinin belirlenmesinde ispat kolaylığı sağlanması amacıyla kaynak kodu veya nesne kodu halinde meydana getirilmiş yazılımların kayıt ve tescil edilmesi mümkündür.
Kayıt ve tescil belgesi, hak kurucu bir etkiye sahip olmasa da bilgisayar programını oluşturan kodların bir bölümünün veya tamamının, ihtilaf konusu olması halinde, eser sahibi veya hak sahiplerinin belirlenmesinde ispat kolaylığı sağlamaktadır.
Fakat eser / hak sahiplerinin başvurusu üzerine beyana dayalı olarak gerçekleştirilen bu işlem hak kurucu etkiye sahip değildir.
Böylelikle bu standartlar, oluşabilecek sorunları daha aza indirgemiş ve çözümünü kolaylaştırmış oluyor.
KİMLER BAŞVURABİLİR ?
Yazılımı üreten getiren kişiler veya eser üzerinde hakları kullanma yetkisine sahip işveren statüsündeki şirketler, kuruluşlar kayıt ve tescil işlemi için başvuruda bulunabilirler.
Esere ilişkin mali hakları devir yoluyla edinen (lisans ya da devir sözleşmesi gibi) kişiler ise hak sahipliklerini kanıtlayan yazılı sözleşmelerini ibraz sureti ile mali haklara ilişkin yararlanma yetkilerini kayıt ve tescil altına alınmasını talep edebilirler.
Sonuç
Yazılım sektöründe bir ürün ortaya koyma süreci içerisine dahil olunacak ise hızlı davranmak ve her koşulda koruma altına alınmasını hedeflemek gereklidir. Ülkemizde bu konuyla ilgili bilgilendirmeler yayımlanıyor bu bilgilendirmeleri takip etmemiz gerekmektedir. Bir şirket çalışanının yazılım geliştirmesi durumunda eser hakları şirket tarafından güvence altına alınarak şirket adına patent başvurusu yapabilir. Ayrıca bir makineyi veya cihazı çalıştırmaya yönelik yazılımların dahi küçümsenmemesi ve eser sahibi tarafından koruma altına alınması gerekmektedir. İnsan ve insana ait olan her şey çok değerli ve kıymetlidir. Yazılım ürününüzün size özgün olduğunu , bir sorunu çözdüğünü veya bir kolaylık sağlayacağını düşünüyorsanız hiç beklemeden korum altına almanızı tavsiye ederim.
Kaynakça
Kültür Ve Turizm Bakanlığı,Telif Hakları Ve Genel Müdürlüğü bilgilendirmesi http://www.telifhaklari.gov.tr/resources/uploads/2020/06/26/yazilim-brosur.pdf 21.05.2021 tarihinde alınmıştır.
Kültür Ve Turizm Bakanlığı. (2021). Telif Hakları Ve Genel Müdürlüğü
Özmen,E. (2020 Ağustos 23) https://medium.com/mali-m%C3%BC%C5%9Favir-evren-%C3%B6zmen/yaz%C4%B1l%C4%B1m-sekt%C3%B6r%C3%BCnde-telif-haklar%C4%B1-38ecd36d5053 adresinden 21.05.2021 tarihinde alınmıştır.
Öne Çıkarılan Görsel: https://www.freepik.com/premium-vector/colorful-shield-global-data-security-cyber-data-security-online-internet-security-protection-idea_13330089.htm#query=cyber%20crimes&position=11 adresinden 21.05.2021 tarihinde alınmıştır.
Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.
Bu makale searchenginereports sitesi üzerinden 21.05.2021 tarihinde kontrol edilmiştir. Makale, benzerlik değeri ile kabul edilmiştir. Results Completed: 100% Plagiarism: %8 Unique: %92
Ben Nisa ELEK. İstanbul’da doğdum ve liseyi Nevzat Ayaz Anadolu Lisesi’nde okudum. Lise hayatım boyunca ilgimi çeken yazılım ve teknoloji kavramları doğrultusunda Marmara Üniversitesi Bilgisayar Öğretim Teknolojileri Ve Eğitimi bölümünü seçerek bu yolda ilk adımlarımı attım. Şu an öğretimime devam etmekteyim ve 4.sınıfım.Bu süreçte çeşitli yazılım dilleri öğrenerek bir yazılım alt yapısı oluşturduğumu düşünüyorum.
Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık yüksek okulunda yaklaşık bir yılkısmi zamanlı olarak görev aldım. Sonrasında Kolektif House’da Akademi bünyesinde Long Term Intern olarak 11 ay çalıştım.
Yeni yerler keşfetmeyi ve yeni insanlarla tanışmayı çok seviyorum ve tanıştığım her insanın bana kattığı şeyler olduğunu düşünüyorum.
Mezun olduğumda kendimi yazılım alanının içinde bulmak ve sonrasında da başarılı bir yazılımcı olmak istiyorum.