İçindekiler

Giriş

Siber Uzay Nedir?

Siber Uzayın Tarihsel Gelişimi

Siber Uzayın Özellikleri

Sonuç

Kaynaklar

 

Giriş

Yazım ile ben sizlere siber uzay nedir, siber uzay nasıl ortaya çıkmıştır ve siber uzayın özelliklerinden bahsetmeye çalışacağım. Teknolojinin gelişmesi ile yeni kavramlar oluştu. Bu kavramlardan biri de siber uzay kavramıdır. Siber uzay kavramı daha yeni bir kavram olduğu için bu konunun herkesin dikkatini çekeceğini düşüyorum. Siber uzayı birlikte tanımaya ne dersiniz?

 

Siber Uzay Nedir?

Benedikt (1994a) ‘e göre siber uzay: “Yazıt sayfaya, sayfa ekrana, ekran dünyaya dönüştü, sanal bir dünyaya. Her yer ve hiçbir yer, hiçbir şeyin unutulmadığı ve yine de her şeyin değiştiği bir yer.” (Kurbak, 2002 )

Siber uzay, yapay bir gerçeklik düzeyi olarak bu sınırlamaların dışında kendisine özgü bir yaşam ortamını sunan, bir üstel yüzey olarak karşımızdadır. (Özener, 2003 :3)

Siber uzay genel anlamı ile; bilgisayar destekli etkileşimli sanal bir ortama verilen addır. (Kaptanoğlu, 2000; 1)

Siber uzay kelime kökeni Yunanca, yönetmek anlamına gelen ‘kybernan’ kelimesinden gelmektedir. İnternet ağı sayesinde kavramsal bir çevreye bağlanmaya ve bu sanal çevre içinde gezinmeye olanak sağlayan bir soyutlamadır. (Gülel, 2018; 38)

Siber uzay, bilgisayar destekli, bilgisayar oluşumlu, çok boyutlu, “yapay” bir “sanal” gerçeklik ortamıdır. Bu “gerçeklik” içerisinde her bilgisayar bir penceredir, duyulan, görülen her şey, fiziksel her yapının temsili; formlar, karakterler ve hareketler bir kod özünden meydana gelmiştir. (Özener,2003;4)

Siber Uzayın Tarihsel Gelişimi

1980’li yıllardan sonra, yaşamın hızlı, dinamik akışı ve özellikle bilgisayar teknolojisiyle değişen algısal, estetiksel değerler formal, strüktürel yaklaşımları etkileyerek, daha önce keşfedilmemiş yeni bir yer kavramını, “siber uzay” ı ortaya çıkarmıştır. Tarih öncesi dönemlerden itibaren geçerliliğini koruyan üzerinde yaşadığımız “yer”, bu dönemden itibaren, insanlar tarafından alternatif bir uzay olarak oluşturulan, ikinci bir yer olan “siber uzay” kavramı ile karşı karşıya gelmiştir. (Işık, 2008; 70)

İlk olarak E.M Foster’in (1909) yazdığı ‘The Machine Stops’ adlı hikaye siberuzay kültürünün başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Hikayede siberuzay kelimesi henüz ortaya çıkmamış olsada tanımlanan durum siberuzay kavramına yakın özellikler taşımaktadır. (Ayvaz, 2007; 24)

Siber uzay kavramı da ismini bir bilimkurgu romanı olan Neuromancer (1984)’dan alır. William Gibson, hem Siber Uzay’ın isim babası olur hem de bu mekanın detaylı bir betimlemesini yapar. Gibson’ın bu romanda ele aldığı diğer önemli temalar, yapay zeka ve sibernetik protezler gibi günümüz teknolojisinin üzerinde çalıştığı konulardır. (Somer, 2006; 23)

Siber uzayın günümüzdeki karşılığının en ilkel hali LAN adı verilen birbirine bağlanmış bilgisayar gruplarının oluşturulmasıyla karşımıza çıkmaktadır. (Yıldırım, 2007 ;8)

Siber uzayın yapısı kendisini yaratan kültürel etkenlerden ve tarihi gelişimlerden etkilenerek ortaya çıkmış ve gelişim göstermiştir.(Yıldırım, 2007; 6)

Siber Uzayın Özellikleri

Mekan da siber uzayda zaman mekan olarak dönüşmüş ve fiziksele döndüğünde farklılaşmıştır. Bu süreç fizikselden sayısala, sayısaldan fiziksele bir döngü içerir. (Büyükkestelli, 2008; 2)

Siberuzay oluşumuna ne yüklenirse o iletişim arayüzüdür. Makine ve insan arasındaki arayüz gerçek sosyal alanların ve binaların yerini almıştır. (Büyükkestelli, 2008; 23)

Nesnenin gerçekliği siber uzaydır ve siber uzayda gerçek olarak ne algılanıyorsa bilinç ondan etkilenir. Burada akıl ve vücudun sanal ve gerçeğin katılımı vardır. Bu ayrılmazlık inşa edilmiş sanal bir gerçeklik için araçtır. İnsanın kendi amaçları sunduğu doğrultuda varolur. (Büyükkestelli, 2008; 26 )

Sınırlarının belli olmaması siberuzayı sonsuz bir beklenti kaynağı ve araştırma alanı haline getirir. (Ünkap,2006;9)

Siber uzay dünyaya kendi kendini sarmış bir ağdır ve insanların yeni buluşma, haberleşme, ifade, eğitim, çalışma,… ortamıdır. Kısaca başlı başına bir varoluş alanıdır.(Ünkap,2006;26)

Siber uzay; dijital veri-işlem sistemlerine dayalıdır ve kuralları o ortamı belirleyen kodlar dizisi ile tanımlanmaktadır. Bu her siber uzay parçasının kendi içerisinde bir mantıksal çerçeveye oturduğunu göstermektedir. Fakat siber uzayda gerçek, fiziksel dünya ve onun kurallarından bağımsızdır. (Özener, 2003 ; 10)

Sonuç

Yazım ile siber uzayın yapay bir gerçeklik olduğunu, siber uzayı belirli bir sınırı olmadığını öğrendik. Siber uzay başlıca bir varoluş alanıdır. Kısaca siber uzay sonsuzluktur. Siber uzay kavramı ilk olarak William Gibson’ın bilim kurgu romanı olan Neuromancer ile karşımıza çıktığını öğrendik. Siber uzay kavramı yeni bir kavramdır. İlerleyen yıllarda gelişip ilerlemeye devam edecektir.

 

Kaynaklar

  • Ayvaz, A. (2007). Çocukların Sanal Ortamlarda Nasıl Mekanlar Tasarladıklarının Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi. İstanbul
  • Büyükkestelli, M. 2008. Mimarlığın Sayısal Evrimi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi. İstanbul
  • Gülel, Z. (2018). İç Mimarlık Tasarım Stüdyosu Eğitimi Sürecinde Arttırılmış Gerçeklik Teknolojilerinin Kullanımı. Yüksek Lisans Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. İstanbul
  • Işık, S.(2008). Bilgisayar Destekli Tasarımda Mekân Kavramı. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir
  • Kaptanoğlu, B. (2000). Bilgisayar teknolojilerinin gelişmesi ile otaya çıkan siber mekan kavramı ve mimarlığa olan etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul
  • Kurbak, E. (2002). Fiziksel dünyanın simülasyonu, düşsel bir coğrafyaya ya da yeni bir gerçeklik olarak siberuzay. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul
  • Özener, O.Ö. (2003). Siberuzay dokusu ve hipermetin mekan için etkileşimli bir ortam modeli. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul
  • Somer, P.M. (2006). Mimarlık Ve Bilimkurgu Edebiyatında Mekan Okumaları . Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi. İstanbul
  • Ünkap Ö. (2006) Sanal Mimarlık Stüdyosu Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme. (Yüksek Lisan Tezi,  İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul).
  • Yıldırım P.(2007) Siber uzayın Kentsel Tasarım Ve Planlamada Katılım Amaçlı Kullanımı ve Bir Arayüz Önerisi. (Yüksek Lisan Tezi,  İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul).
  • Photo by Markus Spiske on Unsplash

 

Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.