İÇİNDEKİLER

  • Giriş
  • Okullarda velilerin etik hak ve sorumlulukları
  • Veli Sorumlulukları
  • Veli Hakları
  • Çocuğun fiziksel gereksinimlerine ilişkin sorumlulukları
  • Çocuğun duygusal gereksinmelerine ilişkin sorumlulukları.
  • Çocuğun eğitimsel gereksinimlerine ilişkin sorumlulukları.
  • Çocuğun eğlence gereksinimine ilişkin sorumlulukları.
  • Yetiştirme ve disiplinle ilgili sorumluluklar.
  • Sonuç
  • Kaynakça

GİRİŞ

İnsan yavrusu canlılar içerisinde, bağımsız olarak yaşamaya başlamadan önce uzun süreli bakıma ve kollanmaya ihtiyaç duyan bir canlıdır. Bu nedenle İnsan yavrusuna bakım ve özen sağlanması şarttır. Ebeveyn kavramı bu aşamada devreye girmektedir.

Ebeveyn olmak sadece çocuk büyütmek değil, çocuğun yetiştirilmesini de kapsıyor. Çocuk fizyolojik olarak büyürken, çocuğun yetiştirilmesi duygusal, zihinsel ve psikomotor bir yetkinlik gerektiriyor.

VELİ HAK VE  SORUMLULUKLARI

Okul – veli iş birliği, öğrenci başarısını artıran önemli etmenlerden biridir. Güvenli ve düzenli bir okul ortamının sağlanmasında velilerin rolü büyüktür. Veli katılımının öncelikli amacı, okulun eğitim etkinliklerini yönlendiren okul personeline destek olmak, çalışmalara meslekleri ve yeterlilikleri doğrultusunda farklı düzeylerde katkı sağlamak, okul ve ev arasında sıkı bağlar kurarak öğrencinin eğitim sürecine katkıda bulunmak.

Veli Hakları:

  • Çocuğumun eğitimiyle ilgili tüm konularda bilgilendirilmek.
  • Adil ve saygılı davranışlarla karşılanmak.
  • Çocuğuma okul ortamında nitelikli kaynaklar, eğitim ve fırsatlar sunulacağını bilmek.
  • Düzenli aralıklarla okulun işleyişi hakkında bilgilendirilmek.
  • Okul Aile Birliği aracılığı ile okul yönetimine yardımcı olmak ve böylelikle katkıda bulunmak.
  • Çocuğumun okuldaki gelişim süreciyle ilgili olarak düzenli aralıklarla bilgilendirilmek.

 Okula Özgü Haklar:

  • Okulun veli eğitim çalışmalarından yararlanmak.
  • Okulun sunduğu tüm sosyal ve kültürel etkinliklerden yararlanmak 

Veli Sorumlulukları:

  • Çocuğun her gün okula zamanında, öğrenmeye hazır, okulun kılık-kıyafet kurallarına uygun bir şekilde gitmesine yardımcı olmak
  • Okulun duyuru ve yayınlarını takip etmek,
  • Bilgi edinmek ve toplamak amacıyla gönderilen her tür anket ve formu doldurup zamanında geri göndermek,
  • Okul Gelişim Yönetim Ekibi ve Okul-Aile Birliği seçimlerine ve toplantılarına katılmak,
  • İhtiyaç duyduğunda öğrencinin ödevlerini yapabilmesi konusunda olanak sağlamak, gerekli açıklamaları yapmak, ancak; kendi yapması gereken ödevleri asla yapmamak,
  • Çocuğun sağlıklı bir şekilde çalışabilmesine uygun fiziki ortamı sağlamak,
  • Çocuğun uyku ve dinlenme saatlerine dikkat etmek,
  • Okulun düzenleyeceği veli eğitim seminerlerine katılmak,
  • Çocuğun yaşına uygun sorumluluklar vermek,
  • Disiplin yönetmeliğini ve veli-öğrenci el kitapçığını dikkatlice okuyup çocuğun, disiplin kurallarına uyması için gerekli önlemleri almak.
  • Çocuğun ruhsal ve fiziksel durumundaki değişmeler hakkında okulu zamanında bilgilendirmek,
  • Aile ortamında fiziksel ve psikolojik şiddete izin vermemek ve huzurlu, mutlu olmasına yardımcı olmaktır.

Okula Özgü Sorumluluklar:

  • Okula maddi manevi her türlü katkıda bulunmak,
  • Çocuğun internette zararlı içeriklerin yer aldığı sitelere erişmesini engellemek,
  • Çocuğun toplumsal hizmet kurumlarında gönüllü olarak çalışmasını, sosyal yardım etkinliklerinde görev almasını desteklemek.

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından tanımlanmış ve paylaşılmış bu tanımlar sağlıklı bir okul – aile işbirliği için epey yol gösterici tanımlar sunmaktadır. Bu maddelerin her birinin aile içinde tartışılması ve gerekli durumlarda okul ve öğretmenlerle bu çerçeve doğrultusunda iletişim kurmak, en başta çocuklarımız için sağlıklı ve ideal bir yol olmakla birlikte tüm tarafları koruyan, kollayan bir çerçeve sunacaktır.

Ülkemizde veli haklarının, yasal bir belgede henüz açıkça tanımlanmamış olması velilerin bu konuda bilinçlendirilmesi gereğini daha bir güçlendirmektedir

Veli hakları özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nin pek çok eyaletinin eğitim yasalarında açıkça tanımlanmış ve bu haklar velilerin bilinçlendirilmesine yönelik el kitaplarında açıkça yazılmıştır.

1974 yılında Amerika’da kabul edilen Ailelerin Eğitimsel Hakları ve Gizlilik Yasası velilerin bazı haklarını tanımlamıştır. Ayrıca Texas ve California eyaletlerinin eğitimle ilgili yasal belgeleri incelendiğinde, velilerin çocuklarının eğitimi ile ilgili olarak okulda sahip oldukları haklar şöyle tanımlanmıştır:

  1. Sınıf gözlemleri: Veliler, çocuklarının etkinliklerini gözlemlemek üzere sınıfları ziyaret etme hakkına sahiptirler.
  2. Okul Müdürü ve öğretmenle görüşme: Veliler, okul müdürü ya da çocuğunun öğretmeni ile görüşme hakkına sahiptirler.
  3. Gönüllü çalışmalara katılma: Veliler, okul olanaklarını ve eğitim fırsatlanı geliştirmek için kaynak ve zamanlarını ayırmaya gönüllü olma ve bazı etkinliklere katılma hakkına sahiptirler.
  4.  Öğrenci devam durumu: Veliler, eğer çocukları izinsiz olarak okula devamsızlık yaparlarsa zamanında haberdar edilme hakkına sahiptirler.
  5. Öğrenci testleri: Veliler, çocuklarının ülke çapında standart testlerde ya da okul içi sınavlardaki performansından haberdar edilme hakkına sahiptirler.
  6. Okul seçimi: Veliler, okul bölgesindeki istediği okula çocuğunu kaydettirme hakkına sahiptirler. Ancak bu talepler her zaman karşılanamayabilir.
  7.  Güvenli bir okul çevresi: Veliler, çocuklarına güvenli ve öğrenmeyi destekleyici bir ortam sağlandığından emin olma hakkına sahiptir. Okul yönetimi, çocukların sağlığını ve güvenliğini koruyucu bütün önlemleri almakla yükümlüdür.
  8.  Program materyalleri: Veliler, çocuklarının kayıtlı olduğu sınıfı ya da sınıftaki program materyallerini inceleme hakkına sahiptirler. Ayrıca veliler çocuklarına uygulanan sınavlarla ilgili tüm testleri, uygulama yapıldıktan sonra inceleme hakkına sahiptirler.
  9.  Öğrencinin akademik gelişimi: Veliler, çocuğunun okuldaki akademik gelişimi hakkında bilgilendirilme ve gerekiyorsa daha fazla bilgi ya da yardım sağlayacak kişilerin bildirilmesi hakkına sahiptirler.
  10. Öğrenci kayıtları: Veliler, çocuklarına ilişkin resmi kayıtları görme ve yanlış ya da tutarsız buldukları konularla ilgili her türlü soruyu sorma ve bu sorulara en kısa sürede cevap alma hakkına sahipti. Velilerin inceleyebilecekleri kayıtlar yalnızca kendi çocuklarına ait olanlar ile sınırlıdır. Velilerin çocukları ile ilgili olarak inceleyebilecekleri başlıca kayıtlar şunlardır:Devam kayıtları, Test sonuçları, Notlar, Disiplin kayıtları, Danışma kayıtları, Psikolojik kayıtlar, Sağlık ve aşı kayıtları, Öğretmen ve danışman değerlendirmeleri, Davranış kayıtları.
  11. Standartlar: Veliler, çocuklarının yerine getirmeleri beklenen akademik standartlara ilişkin bilgi alma hakkına sahiptirler.
  1. Okul kuralları: Veliler okul kuralları, politikaları, giyim kuralları ve okul ziyaretlerine ilişkin yazılı bilgi alma hakkına sahiptirler.
  2. Psikolojik testler: Veliler, çocukları için önerilmiş bütün psikolojik testler hakkında bilgi alma hakkına sahiptirler.
  3. Konsey ve komiteler: Veliler, gerekli koşulları taşımak şartı ile her türlü okul kurul ve komisyonlarına üye olma hakkına sahiptirler.
  4. Politika geliştirme: Veliler, okulla ilgili konular ve etkinlikler konusunda düzenlenen toplantılara katılma ve çocuklarının başarısına yardımcı olmak için okulla saygı ve dayanışma içinde işbirliği kurma hakkına sahiptirler.
  5. Aydınlatılmış Onam alınması: Çocuklarla ilgili aşağıdaki çalışmaları gerçekleştirecek olan bütün eğitim görevlileri, bu etkinliklerden önce velilerin yazılı iznini almak zorundadırlar:
  • Özel eğitime muhtaç Çocuklarla ilgili psikolojik testler ve başarı testleri,
  • Çocukların video ya da ses kayıtlarının alınması (eğer bu kayıtlar çocuğun güvenliği, sınıf içi etkinliklerin gereği düzen ve disiplinin korunması, eğitsel kol çalışmaları ya da okul gazetesi ile ilgili olarak kullanılacak ise izin alınması gerekmeyebilir ).
  1. Özel eğitime ilişkin bilgilendirilme: Özel eğitime ihtiyaç duyan çocuğu bulunan veliler, bu çocuklar için geliştirilmiş olan bireyselleştirilmiş eğitim programları hakkında kapsamlı ve herkesin anlayacağı bir dilde yazılmış bir yazılı açıklamayı eğitim yetkililerinden alma hakkına sahiptirler
  2. Öğretimde muafiyet: Veliler, dinsel ya da ahlaki inançları ile çatışan sınıf veya diğer okul etkinliklerinden çocuklarının geçici olarak muaf tutulmasını isteme hakkına sahiptirler.
  3. Şikâyetler: Veliler, haklarını ihlal eden durumları yetkili eğitim kurullarına duyurmak ve şikâyet etme hakkına sahiptirler.
  4. Gizliliğin korunması: Veliler, çocukları ile ilgili bilgilerin okul ve okul görevlileri tarafından korunması ve gizli tutulmasını isteme hakkına sahiptirler. Bu bilgilerin açıklanabilmesi için velilerin yazılı izinlerinin alınması gereklidir. Gizlilik ilkesi içinde öğrenci ile ilgili her türlü el yazısı, bilgisayar çıktısı, video ve ses kartları, film, mikrofilmlerin korunması gerekmektedir. Ayrıca üçüncü kişi veya kurumlara karşı gizliliğinin korunması gereken eğitsel kayıtlar şunlardır:
  • Çocuğun doğum yeri, doğum tarihi, velisinin ismi ve adresleri, acil durum telefonları,
  • Toplumsal güvenlik numarası, fotoğraf, kişilik özelliklerine ilişkin bilgiler gibi kişisel veriler,
  • Sınav sonuçları, not ortalamaları, akademik etkinlikler, öğrencinin okuldaki durumu ile ilgili resmi mektuplar,
  • Sınav soruları, cevap anahtarları,
  • Özel eğitim kayıtları,
  • Okulca toplanan ve korunan tıbbi ve sağlık kayıtları,
  • Okul devamsızlığı, alınan dersler, kazanılan ödüller ve dereceler,
  • Öğrencilerin bireysel ve grup halinde çekilmiş video kayıtları.

Amerika Birleşik Devletleri’nde bazı okullar velilerden ne gibi sorumluluklar üstlenmelerini beklediklerini açıkça tanımlamışlardır. Wellesley, Richmond okulları ve North Allegheny Okul Bölgesi tarafından oluşturulan veli sorumlulukları listesinden derlenen bir örnek aşağıda verilmiştir. Buna göre velilerin çocuklarına karşı yerine getirmeleri beklenen sorumluluklar şunlardır:

A-Çocuğun fiziksel gereksinimlerine ilişkin sorumlulukları.

  1. Çocuğa ayrı bir yatak ve kendisine ait eşyaları koyabileceği bir özel alan sağlamak,
  2. Çocukların dengeli ve düzenli olarak beslenmesini sağlamak,
  3. Çocuğun giyimle ilgili gereksinimlerini düzenli olarak karşılamak,
  4. Çocuğa gerekli kişisel bakım, sağlık ve hijyene uygun koşullar sağlamak,
  5. Çocuğa tedavi ya da diş bakımı gibi sağlıkla ilgili hizmetleri sağlamak,
  6. Çocuğun temiz ve düzenli görünmesini sağlamak ve kişisel hijyen yöntemlerini öğretmek,
  7. Çocuğa 24 saat gözetim sağlamak ya da uygun bir yetişkinin bu hizmeti sunmasını sağlamak,
  8. Çocuğa sağlıklı ve düzenli bir günlük yaşam programı sağlamak,
  9. Çocuğa düzenli ve yeterli bir hareket ve oyun olanağı sağlamak,
  10. Çocuk için gerekli olduğu belirtilen bütün tedavileri sağlamak, herhangi bir sorun ya da belirti ortaya çıktığında yetkililerle hemen bağlantı kurmak, tedavinin sonlandırılması konusunda doktorun onayı olmadan karar vermemek.

B-Çocuğun duygusal gereksinmelerine ilişkin sorumlulukları.

  1. Çocuğu bütün danışma, değerlendirme, test ve tıbbı işlemlerle ilgili randevulara götürmek,
  2. Çocuğu aile etkinliklerine katmak,
  3. Evdeki bütün çocuklara eşit ve adil davranmak,
  4. Çocuğa sık sık sevgi ifade eden söz ve davranışlarda bulunmak ve bunu uygun ve sağlıklı yollarla yapmak.
  5. Çocuk hakkında başkalarına olumlu şeyler söylemek,
  6. Çocuğu aşağılayıcı, kırıcı yorumlardan kaçınmak,
  7. Çocuğu başkalarının önünde eleştirmemek,
  8. Çocuğun duygularını anlamak ve dikkate almak.
  9. Çocuğun duygularını yargılamadan dinlemek,
  10. Çocukla gurur duyduğunu başkalarına açıklamak.
  11. Duyguların güçlü bir biçimde açıklanmasında model olmak.
  12. Ayrılma ya da taşınma durumlarında ortaya çıkan üzüntü ve uyarlanma durumlarında çocuğa yardım etmek.
  13. Çocuğun sağlıklı gelişimi ve kendine güvenini arttıracak geliştirici ve eğlendirici etkinliklere katılmalarını sağlamak.
  14. Çocuğun mahremiyetine saygılı olmak.

C-Çocuğun eğitimsel gereksinimlerine ilişkin sorumlulukları.

  1. Çocuğu okula kaydettirmek.
  2. Her gün düzenli olarak okula devam etmesini sağlamak,
  3. Çocuğun eğitsel gelişimini izlemek,
  4. Çocuğu eğitimle ilgili her türlü etkinliğe götürmek,
  5. Öğretmenlerle, psikolojik danışman, rehber ve yöneticilerle iletişim, işbirliği ve katılım sağlamak ve bu kişileri ailenin bir ortağı gibi görmek,
  6. Çocuğu başkalarının haklarına, hukuka ve başkalarına ait eşyalarına saygı göstermeyi öğretmek,
  7. Çocuğun okuldaki davranış ve disiplin kurallarına uymasını sağlamak,
  8. Çocukla okuldaki çalışmaları hakkında konuşmak ve çocuğun okuldaki yaşamına katılmak,,
  9. Öğretmenle çocuk ve onun başarıları hakkında konuşmak,
  10. Okulun açık olduğu ve öğretimin devam ettiği dönemlerde tatile çıkmaktan kaçınmak,
  11. Okuldaki bireysel ve grup görüşmelerine katılmak,
  12. Çocuğa, ev ödevlerini yapabileceği zaman ve yeri ev ortamında sağlamak,
  13. Okul kural ve prosedürlerine uygun davranmak,
  14. Öğretmenlerle görüşmek için okulun ziyaret programına uygun davranmak,
  15. Okul sonrası toplantılara katılmak,
  16. Çocuğun okul sonrası toplumsal ve sportif etkinliklerden yararlanmasını sağlamak.

D-Çocuğun eğlence gereksinimine ilişkin sorumlulukları.

  1. Çocuğun toplumsal ve eğlenceli etkinliklere katılmasını teşvik etmek,
  2. Takım halinde yapılan etkinliklere çocuğun katılabilmesi için gerekli kaynak ve ekipmanları sağlamak,
  3. Çocuğun hobiler, beceriler, yetenekler ve kişisel ilgiler geliştirmesini teşvik etmek,
  4. Çocuğun başarılarını alkışlamak.

E-Yetiştirme ve disiplinle ilgili sorumluluklar.

  1. Çocukta okula karşı olumlu tutum ve davranışlar geliştirmek,
  2. Çocuğun yaşına uygun, gerçekçi ve tutarlı disiplin politikaları uygulamak ve çocuğa rehberlik yapmak. Bedensel cezalar vermemek.
  3. Çocuğa etkili toplumsal etkileşim becerileri kazandırmak,
  4. Çocuğa zor durumlarla nasıl başa çıkabileceğini öğretmek,
  5. Sorun çözme becerilerini kazandırmak,
  6. Çocukta olumlu davranışlar geliştirmek için uygun zamanlarda çocuğu övmek,
  7. Çocuğa zaman yönetimini öğretmek ve bunun kendi ve başkalarının yaşamındaki önemini ve çocuğun sorumluluklarını göstermek,
  8. Çocuğa tartışma becerilerini kazandırmak ve bu becerileri çocukla veli arasında çıkan çatışmalarda etkili biçimde kullanmak

SONUÇ

Eğitim davranış değiştirme sürecidir. Bu da etik ile arasında çok güçlü bir bağ oluşmasına neden olmuştur. Eğitim kurumlarında neyin hangi amaçla yapılacağı ve ne için kullanılacağı çok önemlidir çünkü kısa vadede öğrencilerin, uzun vadede toplumun eğitimi ve gelişimi söz konusudur. Bu aşamada ailelerin çocuklarının eğitimi ile ilgili olarak bazı rolleri vardır. Bu roller aileler tarafından ne kadar etkili bir biçimde gerçekleştirilirse öğrencilerin eğitiminin niteliği ve okul-aile ortaklığı o kadar artar.Aile ne kadar çocuğunu iyi tanır ve onun gelişimi için o kadar çaba sarf ederse hem aile hem çocuk hem toplum kalkınır. Eğitim ve öğretimde etik, eğitimin sağlıklı yürütülmesi, istenilen hedef ve davranışlara ulaşılması açısından büyük öneme sahiptir. Eğitim-öğretimle ilgili her birey veya kurum üzerine düşüni sağlıklı ve etik kurallar çerçevesinde yapmalıdır.

KAYNAKÇA:

Creative Commons Lisansı

Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.