İÇİNDEKİLER

  • Giriş
  • Etik ve Etik İklim Tanımı
  • Okullarda Etik ilkeler
  • Okul Yöneticiliği ve Etik
  • Eğitim ve Öğretimde Etik
  • Okullarda Etik İklim
  • Sonuç
  • Kaynakça

 

Giriş

Etik anlayışının tam olarak ne zaman başladığı bilinmese de Dünya’nın farklı yerlerinde birçok farklı toplulukta çok eski çağlardan beri ahlaki anlayışının var olduğu bilinmektedir. Eğitim de insanlık tarihi kadar eskidir. Yazının bulunuşundan bugüne insanoğlunun gerçekleştirdiği eğitim çalışmaları ile ilgili bilgilere ulaşabilmekteyiz. Etik kavramının ise özellikle Yunanlılar ile birlikte rasyonel temellere dayandırıldığını söyleyebiliriz. Eski Yunan’da eğitim ve etik değerler iç içe geçmiştir. “Kendini bil.” diyen Sokrates,  etiğin iki temel dayanağını oluşturur. Bunlar; insan için bilginin önemi ve her türlü bilgi edinmede kendini bilmenin, kendini tanımanın gerekliliğidir.

Etik ve Etik İklim Tanımı

Etik sözcüğü Yunanca “ethos”, anlamı “karakter” olan, yani “töre” sözcüğünden türemiş ve töre bilimi olarak da tanımlanmaktadır. İnsanların töresel ya da ahlaksal ilişkilerini, davranış biçimlerini ve görüşlerini anlatan bir felsefe dalıdır. Etik, iyi bir eyleme ulaşmaya çalışan bireyi düşünmeye yönlendirir ve onu adeta düşünme yoluyla eğitir. İnsanın ya da onun davranışının iyi, kötü, doğru ya da yanlış olduğuna karar vermenin neye göre algılandığı ile ilgili sorulara yanıt arar. (ÖZAN, 2017)

Etik; kişilerin davranışlarını şekillendiren, iyi ve kötüyü ayıran, sahip olunması gereken değerler ve davranış standartlarıdır.

Etik iklim kavramı, örgütlerin etik karakterlerinin tanınmasına yardımcı olan genel örgüt ikliminin bir parçasıdır. Victor ve Cullen’e (1988) göre etik iklim, bir örgütte ahlaki memnuniyete yol açan bazı uygulamalara ve kurallara ilişkin algılardır. (Demir,2015)

Toplumsal değerler zamanla değişir. Ve bu değişimin sekteye uğramadan devam etmesi beklenemez. Değişmeye ne kadar dirençli olursa olsun, bazen yavaş,  bazen daha hızlı, bazen daha az, hatta bazen köklü olur ama mutlaka değişime uğrar. Bununla birlikte kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Bu değişiklikler gelenekler, görenekler, diller, dinler ve coğrafyalar ile doğrudan alakalıdır. Toplumların değişiminde “önce değer yargıları değişir”, sonra her şey değişmeye başlar. Öyle ki bir süre sonra kendinizi bile tanıyamaz olursunuz. Çünkü değişmeyen hiçbir şey kalmamıştır.

Arthur Schopenhauer’ın dediği gibi:” Değişmeyen tek şey değişimin kendisidir.”

Sürekli gelişen insanoğlu için yeni şeyler öğrenme, içinde bulunduğu topluma ve tüm insanlığa faydalı olma, iyi ilişkiler kurma ve toplumsal sorumluluklarını yerine getirme eğitim aracılığı ile kazanılan bir özelliktir. Etik aslında pusula görevi görür. Bu sayede doğru yönü bulabilmemiz için bize yardımcı olur. Ve insan hayatını bir rehber gibi yönlendirir.

 

Okullarda Etik ilkeler

Öğretmenler meslektaşları arasında ayrımcılık yapmamalıdır. Meslektaşlarına, öğrencilerle ilgili güven sarsıcı veya önyargılı yaklaşmalara neden olacak şekilde telkin ve yönlendirmede bulunmamalıdır. Eğitimci; öğrencilerin kaliteli bir eğitim-öğretim hizmeti almasını sağlamak için okul yönetimi ile işbirliği yapar, bu süreçte karşılaştığı sorunları yetkili birime bildirir. Kurum kaynaklarını etkili, verimli ve tutumlu kullanır. Topluma karşı pozitif ve aktif rol sergiler, sorumluluklarını yerine getirerek örnek olur. Öğretmenler, öğrenciler ve veliler arasında ırk, dil, din, renk, cinsiyet, siyasi görüş ve aile statüsüne dayalı ayrımcılık yapmaz. Öğretmenler, öğrenciler ve velilerin okulda yaşanan sorunları açık bir şekilde ifade etmesine imkân verir, sorunlara çözüm üretme konusunda gayret gösterir. Öğrencilerin eğitim ve öğretimiyle ilgili olarak velilerle olumlu ve sürekli iletişim kurar. Eğitim hizmetlerinin yürütülmesinde öğretmenler arasında eşitlik, tarafsızlık ve liyakat ilkelerine riayet eder.

1-)Öğrenciye Bilgilerini Saklamak

2)Sevgi göstermek ve Saygılı davranmak

3-)Eşit Davranmak ve adaletli olmak

4)Kötü Davranışlardan Kaçınmak

5-)Örnek Olmak

6-)Hoşgörülü Olmak ve anlayış göstermek

Okul Yöneticiliği ve Etik

Okul yöneticileri özellikle bireylere değer vermeli, demokratik davranmalı ve rol model alınacakları için davranışları ve hareketlerine dikkat etmelidirler. Ahlaki ve etik iklimi kurmak ve korumak için rehber görevi görmelidirler.

Eğitim yöneticilerinin ve özellikle okul yöneticilerinin davranışları büyük önem taşımaktadır. Bu önem, ilk olarak eğitim yöneticisinin okul gibi eğitim işlerini üslenmiş ve doğru davranış kazandırmayı amaçlayan bir kurumun en yetkili temsilcisi olmasından; ikinci olarak da eğitim yöneticilerinin hem iş görenler için hem de öğrenciler için bir otorite figürü olarak rol modeli olmaları gerekliliğinden kaynaklanır. (Çetin,2004)

Okul yöneticilerinin, eğitim liderlerinin sahip olduğu değerlerle okullar ilerler. Bu yüzden, etiği benimseyen okul yöneticilerinin davranışları okul içerisindeki ilişkileri, öğretmenlerin davranışlarını ve onları rol model alacak olan öğrencilerin davranışlarını da etkiler. Okul yöneticileri; okullarındaki öğrencilere vereceği sadece akademik bilgiler değil, onlara kazandıracakları ahlaki değerleri, görüşleri ve etik ilkeleri de sunarlar. Bu bilinç ile okul yöneticileri, öncelikle etik davranmayı ilke edinmeli ve etiği okul kültürünün bir parçası haline getirmelidir.

Eğitim ve Öğretimde Etik

Her insan, aslında attığı her adımda, yaptığı her eylemde etiksel bir tutum sergilemek durumundadır. Eğitimde etik, eğitimin hedefleri, değerleri ve süreçleri açısından öncelikle ele alınması gereken bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. (Ilgaz,2006)

Eğitim ailede başlar. Çocuklarda görülen olumsuz davranışları uyarmadan önce anne ve babaya bakılmalıdır. Çünkü anne ve baba da o olumsuz davranış varsa zaten çocuğu uyarmak bir işe yaramayacaktır. Anne ve babası iyi örnek teşkil eden ve iyi terbiye alan çocuklar çevredeki olumsuz davranışlardan etkilenmemektedirler. Eğitimin amacı bireyin davranışlarında, toplumun beklentilerine ve ihtiyaçlarına göre davranış değişikliği meydana getirmektir. Etik değerler bireyde doğuştan var olmaz. Yaşanarak ve öğrenilerek kazanılırlar. Toplum tarafından oluşturulup, şekillendirilirler ve bireylere benimsetilirler. Etiğin amaçladığı ideal insan ve ideal toluma ancak eğitim yoluyla ulaşılabilir. Etik insana ait sorumlulukların neler olacağını ele alırken; eğitim de bu sorumlulukların insana nasıl kazandırılacağını karar verip sonrasında bunu uygulamaktadır.

Okullarda Etik İklim

Okullar, ülkenin hedefleri doğrultusunda istenilen becerileri öğrencilere aktarabilmesi açısından stratejik öneme sahiptir. Gününün büyük bir çoğunluğunu okullarda geçiren öğretmenler ve öğrenciler, içinde bulunduğu iklimin kendileri için destekleyici ve motive edici olmasını umut etmektedirler. Toplumun ayrılmaz bir parçası olan okullarda hâkim olan iklimin, öğretmenlerin ve öğrencilerin davranışlarını doğrudan etkilediği ifade edilmektedir.( KILIÇ,2019)

Okulların görevi, kendi değer sistemlerini geliştirebilen ve bu konuda sorumluluk sahibi kararlar almalarını sağlayacak bilgi ve sorgulama kabiliyetine sahip öğrencileri yetiştirmektir.

Etik bir iklimin oluşabilmesi için gerekli etik ilkeler vardır. Bunlara: Adalet, eşitlik, doğruluk ve dürüstlük, tarafsızlık, güvenilir olma, sorumluluk, sevgi, saygı ve hoşgörü örnek olarak verilebilir.

Eğitim ve etik arasındaki ilişkiden bahsederken eğitim yöneticileri ve öğretmenlerin kritik bir rol oynadıklarını görüyoruz.  Bir yönetici etik ve ahlak kuralları bakımından yeterli düzeyde olmalı ki oluşturacağı etik iklim elverişli eğitim-öğretim ortamını sunsun. Aynı şekilde öğretmenler etik kuralları özümsemiş ve iyi birer insan olarak yaşıyor olsun ki geleceğin sahibi olan çocuklarımız, gençlerimiz iyi birer insan olarak yetişebilsin ve daha sağlıklı toplumlara erişebilelim.

Sonuç

   Etik, kişilerin eylemlerini nasıl yapmalarını belirlemede yol gösterici olan ilkeleri ve standartları içerir. Bu ilkelere bağlı davranmak, insanın daha iyi ve yüksek kalitede bir yaşama sahip olması adına önemlidir. Bu etik davranışların öncelikle aile ortamında edinilmesi gerekir. Fakat aileler, kendi yaşantılarından edindikleri ve kendilerinin bulundukları kültür ile sınırlı kalan etik ilkeleri çocuklara sunabilir. Gelişen ve ilerleyen dünyada geçerli olan ve toplum yaşamına uyan ilkeler kendini sürekli yenileyen okul ortamlarında edinilebilir.

 Etik değerler eğitimi çalışmalarıyla öğrenciler, iyi bir insan olmanın niteliklerini öğrenirken yaşadıkları dünyaya karşı sorumluluklarının bilincine varırlar. Bunun yanı sıra demokrasi, insan hakları, özgürlük, saygı, sevgi, hoşgörü gibi değerler de aile ve okulda eğitim aracılığıyla öğrencilere kazandırılmalıdır. Öğrenciler; Milli Eğitim Temel Kanunu’nda belirtilen sorgulayıcı, eleştirel düşünebilen, yaratıcı bireyler olarak yetiştirilirken iyi bir vatandaş olma bilincine de sahip hale gelmelidirler.

 

Kaynakça

1-) ÖZAN, M. B., POLAT, H., GÜNDÜZALP, S., & YARAŞ, Z. (2017). Etik kodlara ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri ve etik kod önerileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 43-52.

2- Demir, S., & Karakuş, M. (2015). Etik iklim ile öğretmen ve öğrencilerin güven ve motivasyon düzeyleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 21(2), 183-212.

3-) Çetin, M., & Özcan, K. (2004). Okul yöneticilerinin etik davranışlarının öğretmenlerin iş doyumuna etkisi.

4-) Ilgaz, S., & Bilgili, T. (2006). Eğitim ve öğretimde etik. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (14), 199-210.

5-) KILIÇ, M. Y. (2019). Okullarda yöneticinin sağladığı etik iklimin, örgütsel bağlılık ve öğretmen performansına etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(3), 807-836.

6-) Kocayiğit, A., & Sağnak, M. (2012). İlköğretim okullarında etik iklimin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 10(23), 183-197.

Öne çıkan görsel  https://stock.adobe.com/tr/images/id/294440865?as_campaign=Freepik&as_content=api&as_audience=srp&tduid=f96a5f14b22335d7b4f9398c2b2dcf23&as_channel=affiliate&as_campclass=redirect&as_source=arvato adresinden 29.05.2021 tarihinde alınmıştır

       Bu makale smallseotools sitesi üzerinden 29.05.2021 tarihinde kontrol edilmiştir.

        Makale, benzerlik değeri ile kabul edilmiştir. Results Completed: 100%  Plagiarism: %25 Unique: %75

  Bu makale Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.