FİKRİ MÜLKİYET, TELİF VE SAHİPLİK
İçindekiler
- Özet
- Fikri Mülkiyet Hakkı Nedir?
- Fikri Mülkiyet Hakları Neden Önemlidir?
- Fikri Mülkiyet Hakları Kapsamı İçerisinde Hangi Haklar Yer Alır?
- Telif Nedir?
- Telif Hukuku Neden Gereklidir?
- Telif Hakkının Özellikleri
- Sonuç
- Kaynakça
Özet
İnsanlar var olduklarından beri gelişmektedir. Gelişirken de yeni şeyler üretirler düşünürler ve hayata geçirirler. Emek harcanan, üzerine düşünülen somut veya soyut bir eserin yaratıcısı olarak elbette belirli haklara sahip olmamız gerekmektedir. Bunun başlıca sebebi haksız kazanç olmamasıdır. Emek verilip düşündüğünüz bir fikri başka biri kişinin zaman bile harcamadan maddi imkana çevirmesi haksız bir kazanç olacaktır ve bu durumda elinizden bir şey gelmemesi istenilen bir şey olmayacaktır. Bu sebeple sahip olduğumuz hakları hakkında bilgilendirilme yapılmış ve gerekli terimler anlatılmıştır.
Fikri Mülkiyet Nedir?
İnsanı dünyadaki diğer canlılardan ayıran en önemli özelliği zekasıdır. İnsanlar sadece somut olan ürünleri değil fikri emek ve çaba sonucu yaratıcı özelliğe sahip düşünce ürünlerini de ortaya koymaktadır. Bu sebeple somut ürünler üzerindeki haklar dışında yaratıcı düşünce ürünleri için de haklar tanınmıştır. Bu haklara Fikri Mülkiyet Hakkı denir.
Fikri Mülkiyet Hakları Neden Önemlidir?
İnsanlar, var olduklarından beri doğa ile mücadele etmektedir ve bu mücadele ile teknoloji doğmuştur. Teknoloji, son zamanlarda daha da hızlanarak gelişmeye devam etmektedir. Bu gelişme sayesinde insanların yaşam standartları da artmış bulunmaktadır. Refahın artmasının en önemli etkeni de yaratıcı düşünce ürünleridir. İnsanların yaşam standartlarını arttırmasıyla beraber ülkelerin sosyo-kültürel ve ekonomik gelişimlerine de katkı sağlamaktadır. Bu nedenle fikri mülkiyet haklarının korunması her ülke için büyük bir önem taşımaktadır.
Fikri Mülkiyet Hakları Kapsamı İçerisinde Hangi Haklar Yer Almaktadır?
Fikri mülkiyet hakları hem 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda (kısaca “FSEK” diye) yer alan eserden doğan hakları ve eser ile bağlantılı hakları hem de 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nda (kısaca “SMK” diye) düzenlenen sınai mülkiyet haklarını kapsamaktadır.
- FSEK’de bilim, sanat, film ve edebiyat alanına giren ve fiziki ortamda kaydedilmek suretiyle eser sahibine özgü ifade tarzı ile somutlaştırılmış düşünce ürünleri üzerindeki haklar ile bu ürünler ile bağlantılı ve komşu hakları korunmaktadır. Bunlarla birlikte veri tabanları, derleme eserler ve bilgisayar programları da eser olarak kabul edilmekte ve Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında koruma görmektedirler
- SMK’da koruma gören haklar ise marka, tasarım, patent, faydalı model, coğrafi işaretler, bitki çeşitleri ve entegre devre topografyaları üzerindeki haklardır.
Telif Nedir?
Herhangi bir kişinin emeği ve fikri ile ortaya koyduğu her açıdan orijinal bir eser ortaya koymasına telif denir. Eserin üzerinde bulunan her türlü hak ise telif hakkıdır. Telifin sembolü “©” ile gösterilir. İngilizce “Copyright” kelimesinden gelir. Telif haklarının belli bir süresi vardır. Türkiye’de bu süre yaşadığı süre ve ölümünde itibaren 70 yıl geçerlidir.
Telif Hukuku Neden Gereklidir?
1948 tarihli Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 27. maddesi şunları söyler:
- Herkes toplumun kültürel faaliyetine serbestçe katılmak, güzel sanatları tatmak, bilim alanındaki ilerleyişe katılmak ve bundan yararlanmak hakkına sahiptir.
- Herkesin sahibi bulunduğu her türlü bilim, edebiyat veya sanat eserinden doğan manevi ve maddi yararlarını korumasını isteme hakkı vardır.
Her yaratıcı fikir, insan hayatını geliştirmeye ve değiştirmeye yarayan ve daha da değer katan bir güvencedir. Bu sebeple korunmasını sağlamakta devletin görevidir. Devlet bazı yasal kuralları yerine getirir. Bunların nedenleri sırasıyla şöyledir:
- Toplumsal adalet
- Kültürel gelişim
- Ekonomik etkenler
- Ulusal saygınlık
- Manevi nedenler
- Teknolojideki hızlı gelişim
Telif Haklarının Özellikleri
- Eserle, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunur ve yaratıldıkları andan itibaren doğal bir korumadan yararlanır.
- Telif hakları soyut niteliktedir.
- Telif haklarında Ülkesellik İlkesi geçerlidir. Yani hangi ülke talep etmişse o ülkenin sınırları içerisinde ve o ülkenin mevzuatına göre belirlenir. Bununla birlikte farklı ülkelerin korumalarından da yararlanılabilir.
- Belirli bir süre geçerlidir.
Sonuç
İnsanlar farklı farklı yaratılmış ve farklı düşünce yapılarına sahiptirler ama herkesin ortak amacı yaşam standartlarını arttırmak ve rahat bir hayat sürmektir. Bu sebeple çalışmakta, yeni şeyler denemekte ve üretmektedirler. Ülkeler de bu konuda yarışmakta ve farklı alanlarda farklı oranlarda gelişim göstermektedir. Etki alanları büyüdükçe hakların korunması ve adalet temelli olması için fikir üreticilerine belirli haklar verilmiştir. Şahsın kendi izni olmadığı sürece fikrin kullanılmasına, çoğaltılmasına veya haksız kazanç elde edilmesine bu haklarla engel olunabilmektedir. Herkes kendi haklarını bilir, gerekli uygulamaları yerine getirirse ilerde büyük sorunlarla karşılaşmayacak ve hakkını koruyabilecektir.
Kaynakça
1- Küçükali, C . (2020). BİLGİSAYAR PROGRAMLARININ FİKRİ MÜLKİYET KAPSAMINDA KORUNMASI . İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , Bahar (Covid19-Özel Ek) , 104-127 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iticusbe/issue/55168/753444
2- Yünlü, L . (2011). FİKRİ MÜLKİYET HAKKI . Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni , 23 (1-2) , 891-918 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iumhmohb/issue/9367/117279
3- Hirş, E . “ESER SAHİPLİĞİ FİKRİ VE SINAİ HAKLARIN MAHİYETİ HAKKINDA YENİ BİR GÖRÜŞ”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1 (1944 ): 0-0
4- Özkaya, P , Samet, R . (2020). Yazılım Ürünlerinin Telif Hukuku Kapsamında Korunması . Uluslararası Bilgi Güvenliği Mühendisliği Dergisi , 6 (1) , 17-34 . DOI: 10.18640/ubgmd.735437
5- Telif Hukukunun Gerekliliği Erişim adresi: https://www.telifhaklari.gov.tr/Telif-Hakki-Nedir adresinden 29.05.2021 tarihinde alınmıştır.
6- Telif Hakkı, Erişim Adresi: https://fikrimulkiyet.com/telif-hakki/ adresinden 29.05.2021 tarihinde alınmıştır.
Kapaktaki görsel https://www.freepik.com/ sitesinden alınmıştır.
Bu makale smallseotools sitesi üzerinden 29.05.2021 tarihinde kontrol edilmiştir.
Makale, benzerlik değeri ile kabul edilmiştir. Results Completed: 100% Plagiarism: %6 Unique: %94
Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

Merhaba ismim Elif. 2014 yılında Atatürk Anadolu Lisesinden mezun oldum. Yıldız Teknik Üniversitesini kazandım ve 2 sene orada okudum. Daha sonra Yıldız Teknik Üniversitesinden ayrılarak Marmara Üniversitesine geçtim. Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi 3. sınıf öğrencisiyim. Bölümümü seviyorum ve yazılım alanında ilerlemeyi düşünüyorum. Okulla birlikte İngilizcemi geliştirmeye çalışıyorum ve yazılım alanında gelişmek için eğitimler alıyorum. Yurtdışında yüksek lisans yapmak istiyorum hedefim için gerekenleri adım adım yapmaya çalışıyorum. Daha henüz bir staj deneyimim olmadı ancak geçen dönem mentor eşliğinde web sitesi çalışmam oldu birçok şey deneyimledim. Çok eğlenceli ve keyifliydi. Bunlar dışında yürüyüş yapmaktan ve yeni yerler keşfetmekten hoşlanıyorum. Arkadaşlarımla zaman geçirmekten ve oyun oynamaktan hoşlanıyorum. Kampa gitmek ve doğa ile iç içe olmak beni mutlu eden şeylerden biridir. Puzzle yapmak ve el işçiliği şeyler üretmek hobilerim arasında.