ÇOCUKLARA KARŞI İŞLENEN BİLİŞİM SUÇLARI VE BUNLARIN ÖNLENMESİNE YÖNELİK ÇALIŞMALAR
2. BİLİŞİM NEDİR? BİLİŞİM SUÇU NEDİR?
2.1. Bilişim Suçlarının Ortak Özellikleri
3. ÇOCUKLARA KARŞI İŞLENEN BİLİŞİM SUÇLARI
3.1. Bilgisayarları Ele Geçirme Hacking:
3.2. Çocuk Pornografisi ve Çocuklara Karşı İşlenen Müstehcenlik Suçları
4. ÇOCUKLARA KARŞI İŞLENEN BİLİŞİM SUÇLARINI ÖNLEMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR
ÖZET
Geleceğimizin teminatı olan çocuklar hayatımızda yetiştirirken birçok fedakârlıkta bulunduğumuz bizlerin en değerli hazineleridir. Anneler babalar gelişen teknoloji ve hayat şartlarının zorlaşması ile birlikte çocuklara daha az zaman ayırabilmektedirler. Şehirleşme ve yaşamın zorlaşması nedeniyle çocukların oyun ve aktiviteye ulaşmasındaki zorluklar onları daha çok sanal ortamda vakit geçirmeye itmektedir. Bu nedenlerle de çocuklar için gerçek manada oluşan arkadaşlıkların yerini sanal arkadaşlıklar almakta ailelerin ise bu arkadaşlıkları denetlemesi neredeyse imkânsız hale gelmektedir. Bilişim ve teknolojinin gelişmesi ile birlikte çocuklara karşı işlenen bilişim suçlarının miktarı artmaktadır. Buda daha çok gencin bu tarz suçlara maruz kalmasına neden olmaktadır. Ailelerin ise bunlara karşı önlem almadaki yetersizlikleri ve kuşak farklı nedeniyle oluşan teknolojik becerilerden yoksunluk çocuklarını koruyamamalarına neden olmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Bilişim suçları, sanal ortam, sanal arkadaşlıklar, sanal suçlar
1. GİRİŞ
Çocukluk ve ergenlik evreleri insanın topluma uyum sağlama konusunda hem hayatı öğrenme hem de bunlarla ilgili deneyimlerin yaşandığı ve sonraki yaşantısını şekillendirecek en önemli süreçlerdendir. Çocuklar bu dönemlerde kendilerine rol modeller belirlerler ve bu rol modelleri örnek alarak davranırlar. Hayatın ilk evrelerinde rol model anne ve baba iken bunların yerini daha sonraki evrelerde farklı kişiler alır. Hayatın değişmesi insanların daha dışa dönük yaşamlardan sosyal yaşantıdan sanal ortama doğru kayması ile birlikte dostluklar arkadaşlıklar ve rol modellerde sanal dünyaya kaymaktadırlar. Örneğin mahallenin büyükleri daha önceden rol model iken daha sonra bunun yerini sanal dünyada bulunana youtuber dediğimiz kişiler ya da instagram fenomeni olan influencerlar almaya başlamıştır.
Söz konusu rol modeller anneler ve babalar tarafından denetlenememekte, çocukların kişisel gelişimi etkilenmektedir. Bunun sonucunda da çocukların yanlış yollara sapmasına neden olmaktadır. Teknoloji kullanımı ile birlikte merak ve araştırma içgüdüsü ile çocukların zararlı ya da faydalı bilgilere ulaşmasındaki kolaylık bu denetimi daha zor hale getirmiştir. Çocukların teknoloji ile içiçe olması onların bilişim suçlarına karşı bir hedef haline gelmelerine sebep olmaktadır. Ayrıca ebeveynlerin teknolojiye olan yatkınlıklarının düşüklüğü bu durumu kontrol edememelerine neden olmaktadır. Bu araştırma kapsamında bilişim suçu kavramı ve türleri ortaya konmakta ve çocuklara karşı işlenen bilişim suçları ve bunların önlenmesine yönelik çalışmalar incelenmektedir.
2. BİLİŞİM NEDİR? BİLİŞİM SUÇU NEDİR?
Bilişim, bilgi ve teknolojinin birlikte kullanılarak üretilen sonuçlar olarak kısaca tarif edilebilir. Bir başka ifadeyle; teknik, ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletişimde kullanılan ve özellikle elektronik aletler aracılığıyla düzenli bir biçimde işlenmeyi öngören bir bilimdir. Bir diğer tanımı ise, her türlü bilgi ve verinin elektronik bilgi işlem araçlarıyla işlenmesini ve değerlendirme tekniklerini konu alan bilim olarak yapılabilir.
Bilişim suçları ise bilgileri otomatik işleme tabi tutan veya verilerin nakline yarayan bir sistemde gayri kanuni, gayri ahlaki veya yetki dışı gerçekleştirilen her türlü davranış olarak tanımlanabilir. Ya da bilgisayar ve iletişim teknolojileri kullanılarak işlenen suçlar şekliyle de tanımlanabilir. Bilişim yoluyla işlenen suçların yapısı bilgisayar ve iletişim teknolojileri kullanılarak işlenen suçlara beyaz yaka suçları da denilir.
2.1. Bilişim Suçlarının Ortak Özellikleri
- Bilişim suçunun işlenmesinde bilgisayar sistemleri ve teknolojilerinin kullanılması,
- Bilişim suçunun sonucunda çok yüksek kazancın kolay ve daha az riskle temin edilmesi,
- Yeni suçlar olması nedeniyle gerekli kanun ve düzenlemelerin eksik ve yetersiz olması,
- Yeterli mevzuat olsa bile uygulamanın eksik bilgi veya yeteneğe sahip olma ihtimalinin yüksek olması,
- Diğer suç türlerine göre daha ağır maddi ve manevi sonuçlar doğurması,
- Suç mağdurlarının genelde bilinçsiz kullanıcılar ile ekonomi ve finans sektöründen olması,
- Ekonomik kaybın büyük olması nedeniyle, genelde basit suçlar haricinde güvenlik güçlerine bildirilmemesi,
- Normal kişiler yönüyle de bu tür suçun mağduru olunması durumunda genellikle takip edilmesi gereken prosedüre tam olarak hâkim olunmaması,
- Zarara uğrayan mağdurların büyük kuruluş ve işletmeler olması durumunda itibar ve prestij kaybetme korkusunun baskın gelmesi,
- Bilişim suçunu işleyenlerin genelde 17-35 yaş arasındaki gençlerden oluşması,
- Bilişim suçu mağdurlarının genellikle ticari faaliyette bulunan kurumlar olması,
- Suçluların çoğunluğu, bazen fiillerinin deşifre olunmaması için ihbar edilmeyeceğinden, bazen ise, bu fiilleri karşılayacak ceza normunun bulunmamasından cesaretle, eylemlerinin yaptırımsız kalacağına güvenle hareket etmektedir.
- Suçlular adi ve münferit olabileceği gibi organize de olabilmektedir.
- Bilişim suçu, bilgi teknolojilerinden sonra ortaya çıkan yeni bir suç çeşididir.
- Bilişim suçu ile bilişim yoluyla işlenen suç ayrılmaktadır.
- Bilişim suçu ile mücadele bilinçlendirme ayağı da olan komplike bir süreçtir.
- Suçlu ve suç yöntemi hızlı bir şekilde gelişebilmektedir.
- Genellikle uluslararası boyutu bulunmaktadır.
2.2. Bilişim Suçu Türleri
Bilişim suçları amaçlarına ve yöntemlerine göre çok çeşitli türlere ayrılabiliriz. Buna göre bilişim suçlarını aşağıdaki şekilde tasnif edebiliriz.
- Bilgisayar Sistemlerine ve Servislerine Yetkisiz Erişim
- Bilgisayar Sabotajı
- Bilgisayar Yoluyla Dolandırıcılık
- Bilgisayar Yoluyla Sahtecilik
- Bir Bilgisayar Yazılımının İzinsiz Kullanımı
- Kişisel Verilerin Kötüye Kullanılması
- Sahte Kişilik Oluşturma ve Kişilik Taklidi
- Yasadışı Yayınlar
- Ticari Sırların Çalınması
- Terörist Faaliyetler
- Çocuk Pornografisi
- Hacking
- Diğer Suçlar (Organ, fuhuş, tehdit, uyuşturucu, vb.)
3. ÇOCUKLARA KARŞI İŞLENEN BİLİŞİM SUÇLARI
Yukarıda bahsedilen bilişim suçlarından bazıları çocuklara karşı işlenmektedir. Genelde çocuklara karşı işlenen bilişim suçlarından bazıları sahte hesaplar yoluyla dostluklar kurup çocuklarla iletişime geçip onları yönlendirme şeklinde olmaktadır.
3.1. Bilgisayarları Ele Geçirme Hacking:
Çocuklara sahte hesaplarla iletişime geçerek onların dostluklarını kazanıp internet ortamında zararlı programlar göndererek bilgisayarlarını ele geçirip bunların karşılığında para talep etme, fayda sağlama, maddi çıkar elde etme durumlar yaşanabilmektedir. Genelde oyun hesaplarını ele geçirme, şifrelerini alma gibi eylemleri gerçekleştirmektedir. Bunlar basit suçlar kapsamına girmektedirler. Ebeveynler bu tarz suçlara çocuklarını uyarmalı kişisel bilgilerini isteyenler vermemeleri konusunda eğitilmelidirler. Ayrıca veliler zararlı yazılımlara karşı gerekli önlemleri almalıdırlar.
3.2. Çocuk Pornografisi ve Çocuklara Karşı İşlenen Müstehcenlik Suçları
Çocuklara karşı işlenen en kötü suçların başında gelmektedir. Çocukların müstehcen görüntülerini internet ortamında yaymak ve bu görüntüleri elde etmek gibi suçlara çocuklar maruz kalmaktadırlar. Birçok yasadışı ortamda çocuklara karşı bu tarz suçlar işlenmekte ve bunların internet ortamında satışı ve dağıtımı yapılmaktadır. Kanun müstehcen görüntü, yazı veya sözleri içeren ürünlerin üretiminde çocukları, temsili çocuk görüntülerini veya çocuk gibi görünen kişileri kullanan kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu ürünleri ülkeye sokan, çoğaltan, satışa arz eden, satan, nakleden, depolayan, ihraç eden, bulunduran ya da başkalarının kullanımına sunan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
3.3. Sanal Tacizler
Çocuklara karşı işlenen diğer bir suç unsuru ise sanal ortamda yapılan tacizler olmaktadır. Çocuklar sanal ortamlarda tehdit ve şantajlara maruz kalmaktadır. Aileler tarafından takip edilemedikleri takdirde psikolojik olarak etkilenmekte hayatları boyunca unutamayacakları kötü durumlarla karşılaşabilmektedirler. Bunun için ebeveynler takip etmeli ve çocuklarının yazışmalarını izlemelidirler.
4. ÇOCUKLARA KARŞI İŞLENEN BİLİŞİM SUÇLARINI ÖNLEMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR
Ailelere bu konularla ilgili olarak eğitim verilmektedir. Bilişim suçları önleme ve bunlardan korunmaya yönelik eğitimler ve kitaplar ile çocuklar ve aileler desteklenmektedir. Bu konunun yaygınlaştırılması için çalışmalar yapılmaktadır. Bilişim suçlarını önlemek ve çocukları korumak için ebeveyn takip programları kurulmaktadır. Bu programlar ile çocukların zararlı sitelere girmesi önlenmektedir.
Okullarda bilişim dersi kapsamında bu konuda bilgilendirme yapılmaktadır. BÖTE mezunu öğretmen adaylarına eğitimler verilmektedir.
Emniyet bünyesinde bilişim suçları ile mücadele birimi kurulmuştur. Bu birimde konusunda uzman polisler çalıştırılmaktadır. Bilişim suçlularının tespiti ve yakalanmasına yönelik çalışmalar bu birim bünyesinde yürütülmektedir. Ayrıca bu konuda sivil toplum kuruluşları toplumu aydınlatma kapsamında emniyet ile işbirliğine giderek seminer ve eğitimler düzenlemektedir. Gerek okullarla gerekse belediyelerle işbirliği içerisinde çalışmaktadırlar.
5. SONUÇ
Araştırma kapsamında bilişim suçlarının ortak özellikleri ve türleri anlatılmakta ve çocuklara karşı işlenen bilişim suçları ve bu suçları önlemeye yönelik çalışmalardan bahsedilmektedir. Bilişim suçları günümüzde teknolojinin yoğun kullanımı ile birlikte pek çok tür de karşımıza çıkmaktadır. Çocuklar kolay hedef olmaları ve aile denetiminin yetersizliği sebebiyle kolay hedef olmaktadır. Çocuklar suça itilmeden ya da suçlular tarafından hedef haline getirilmeden önce aileler gerekli önlemleri almalılar ve girebilecekleri internet sitelerini ve görüşmelerini takip etmeliler. Sadece aileler değil, okullar, emniyet ve diğer kurumlar da hem ailelerin hem de çocukların bilinçlenmesinin yanı sıra suçlularla mücadele konusunda da gerekli önlemleri almalıdırlar. Yeterli şekilde önlemler alınmadığı takdirde geri dönüşü zor durumlarla karşılaşmaları olasıdır. Hem çocuklar suça itilebilme durumu ile karşı karşıya kalırken aynı zamanda suçluların hedefi haline gelmektedirler.
KAYNAKÇA
Ateş, E.C ve Saluk, A. (2018). Bilişim Suçları Kapsamında Suça Sürüklenen Çocukların İncelenmesi. Humanitas, 6(12) 154-176
Av. Ekinci Kamil (2020) Çocuklara Karşı İşlenen Müstehcenlik Suçu ve Cezası 1-5
This work © 2021 is licensed under CC BY-NC-ND 4.0
İlkokul ortaokul ve liseyi Kocaeli Karamürsel’de okuduktan sonra üniversite olarak yıldız teknik üniversitesini kazandım. Yıldız Teknik Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü mezunuyum. İyi derecede İngilizce bilmekte, Office programları, Microsoft Dynamics 365 ERP, CANIAS ve SAP kullanabilmekte aynı zamanda modülleri geliştirebilmekteyim. Tedarik Zinciri ve firma yönetim sistemleri kurma konusunda tecrübe sahibiyim. Sadece mesleğimle ilgili olarak değil, sosyal hayatta da ilgi duyduğum her dalda öğrenmeye ve gelişime açık bir insanım. İkna kabiliyeti yüksek, sonuç odaklı düşünebilen yapıya sahibim. Aynı zamanda Marmara üniversitesi Bilgisayar Teknolojileri Eğitimi ve Öğretmenliği bölümünde ikinci sınıfta okumaktayım. İkinci üniversite eğitimimi tamamlamaktayım. Aktif olarak iş hayatında ERP İş geliştirme ve Planlama Yöneticiliği görevlerini yönetmekteyim. Özel bir firmada aktif olarak çalışmaktayım.