İçindekiler

  • Özet
  • Adblock Nedir?
  • Yasal, Ekonomik, Etik ve Güvenlik Boyutu
  • Uygulama
  • Sonuç
  • Kaynakça

Özet

Reklamlar günlük hayatımızda sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Ara sıra bu reklamların faydasını görsek de gözümüze fazla sokulmaları bizi rahatsız eder. Bu durum internet ortamında daha yaygındır. Düşük bağlantı hızıyla video izlemeye çalıştığımız zamanlarda aniden çıkan reklam sonrası izlemeye devam edemememiz veya reklamları yüklemeye ayırdığı süreden ötürü bazı websitelerine girişlerimizin çok uzun sürmesi gibi durumlar karşımıza çıkmaktadır. İnternet ortamında bu reklamların bazen virüs taşıdığını da görmekteyiz. İnternet üzerindeki reklamları engelleyen yazılım türüne adblock denmektedir.

Adblock, günümüzde kullanılmakta olan bir yazılım türüdür. Çoğu tarayıcı üzerinden eklenti formatıyla kullanılmak üzere farklı çeşitleri vardır. İnternetteki istenmeyen reklamların görüntülenmesini engellemek amacındaki bir yazılım türüdür. Tüketici yani kullanıcılar açısından internet kullanımı hızlandıran, rahatlatan, daha güvenli hale getiren bir yazılım olsa da içerik üreticileri, kazançlarını azaltıp önüne geçen, istenmeyen yazılım gözüyle bakmaktadır. Bu yazı kapsamında adblock yazılımlarının, kullanıma ve etkilerine değinilecektir.

AdBlock Nedir?

Teknik olarak konuşmak gerekirse, adblock reklamları engellemez, tarayıcıya içerik indiren web isteklerini engeller. Diğer bir deyişle, reklam engelleyiciler, reklamların tarayıcınıza indirilmesini durdurarak web sayfalarının daha hızlı yüklenmesini sağlar ve size daha iyi bir tarayıcı deneyimi sunar. Adblock, gizliliğinizi korumada ve sorunsuz bir web deneyimi yaşamada önemli bir rol oynar (Hoş, 2020).

Adblock, günümüzde neredeyse her tarayıcıda eklenti olarak bulunmaktadır. Standart olarak bulunmadığı durumlarda kolaylıkla eklenti olarak kurulabilir. Kullanımı ve erişimi oldukça basit ve pratiktir. Ücretli seçenekleri olmakla beraber ücretsiz seçenekleri çoktur.

Ekonomik, Yasal, Etik ve Güvenlik Boyutu

Adblock kullanmak her ne kadar kullanıcıya daha kaliteli ve güvenli bir internet kullanımı deneyimi sunsa da beraberinde bazı sorunlar getirmektedir. Bu sorunları ekonomik, yasal, etik ve güvenlik olmak üzere dört ana başlık altında inceleyebiliriz.

Ekonomik

Her ne kadar bu yazılımların tüketici kullanıcı bazlı avantajları varsa bir o kadar da genel internet ekosistemi ve üretici kullanıcılar için zararı vardır. Reklamların engellenmesi demek, kullanıcıya ücretsiz hizmet sunan websiteleri ve servislerin ana gelir kaynağının kesilmesi anlamına gelmektedir. Dünya çapında yıllık milyar dolarları aşan bir miktardan söz etmekteyiz. Google yıllık gelirinin yaklaşık %90’ını reklam gelirlerinden elde ediyor olsa da adblock kullanımına karşı bir hamlede bulunmamıştır (Yaramanoğlu, 2020).

Peki reklamları engellenenler ne yapmaktadır? Ne yapmalıdır? Ne yapabilir?

Bu sorunun cevabı oldukça fazla olmakla beraber tercih meselesidir. En yaygın yapılan hiçbir şey yapmamaktır. Birçok üretici kullanıcı memnuniyetini ve özgürlüğünü göz önünde bulundurup mali kaybını gözden çıkarır. Mevcut durumda adblock kullanım yüzdesi arttıkça önlem olarak yapıldığına en çok rastladığımız şey anti-adblock kullanarak kullanıcının adblock kullandığı tespit edip içeriğe erişimini kısıtlamak, adblock yazılımını kapatması için uyarı vermektir. Bu yaklaşım oldukça agresif görülmekle beraber, büyük kitlelere sahip üreticiler kitlesini kaybetmekten çekindiği için bu yöntemden sakınmaktadır. Onlarda daha görece yumuşak diyebileceğimiz uzlaşma yoluna gitmektedir. Uzlaşmayı şöyle özetleyebiliriz: “Websitemizi lütfen adblock yazılımı olmadan kullan karşılığında reklamları azaltacak ve daha iyi bir deneyim kullanım deneyimi sunacağız.” Burada bahsedilen daha iyi bir deneyimi açmak gerekirse; reklamlar internet tüketmektedir. Aynı şekilde websitelerine erişimi yavaşlatmaktadır. Hizmeti daha optimize sunmak olarak tanımlayabiliriz.

Adblock tarafından engellenemeyecek reklamlar vermenin bir yöntemi vardır. Yukarıda bahsedildiği üzere adblock tarayıcıya içerik indiren web isteklerini engellemektedir. Yani bahsi geçen websitesinin direkt içeriğinde yerleşik bir reklam varsa bunu engelleyemez. Günümüzde sıklıkla gördüğümüz “Buraya reklam vermek ister misiniz?” tarzı alanlar adblocktan kaçınmak içindir. Youtube video üreticilerine de artık videoya Youtube üzerinden reklamlar vermektense doğrudan kullanıcı ile irtibata geçilip ürün tanıtımı zihniyetinde reklamlar verilmektedir. Reklamcılık sektörü zannedilenden daha büyük paraların ve işlerin döndüğü bir sektördür. Bu formatta kullanıcıya sunulan reklamlar güvenlik sorunu teşkil etmeyeceği gibi kullanım deneyimine fazla zarar vermez. 

Yasal

Konu kapsamında elimizde sonuçlanmış bir dava olması nesnel bir sonuca ulaşmamıza fayda sağlamaktadır. Almanya’daki Die Zeit ve Handelsblatt’ın sahipleri AdBlocker Plus isimli yazılıma dava açmış ve kaybetmiştir (Kelion, 2015). Sonuç olarak kullanıcıların görmek istemediği reklamları engelleme hakkının olduğu ve bu yazılımı kullanmanın kişisel bir özgürlük olduğu çıkmıştır. Bahsi geçen şirketlerin sahipleri sonuçtan memnun olmamış hala bu yazılımın illegal ve rekabete zarar verdiğini söylemiştir. İşin derinine indiğimizde bazı şeylerle karşılaşmaktayız. Financial Times, isimsiz bir medya şirketinin platformlara beyaz listeye alınmak için gelirin %30 unun alınmasını teklif ettiği iddia etmiştir. Bu şirketin kim olduğu hala bilinmemekle beraber, el altından bazı işlerin çevrildiğini anlamak zor değildir.

Kişisel kullanımda eğer kullanıcı sözleşmesinde özel bir maddeyle yer almıyorsa adblock kullanımı herhangi bir yasal sorun teşkil etmemektedir.

Etik ve Güvenlik

Ekonomik ve yasal durumların analizi yapılacak olursa aslında durumun kördüğüm vaziyette olduğu anlaşılabilir. Kimilerine göre adblock kullanımı özgürlük olduğu için sorun teşkil etmemektedir. Kimilerine göre ise etik olmadığı savunulmaktadır. Güvenlik boyutunda da adblock kullanımının daha güvenli bir internet deneyimi sağladığı bir gerçektir. Lakin Nano AdBlocker gibi bazı yazılımların virüs olduğu, kişisel veri çaldığı söylemleri bulunmaktadır. Üretici tarafında yer alanların aldıkları reklamlara dikkat etmeleri gerekmektedir. Reklamlar hayatımızın her yerinde olan şeyler. Eğer ki bahsi geçen reklamlar rahatsız edici olmasaydı adblock denen sistem hayatımıza girmemiş veya daha az kullanılıyor olabilirdi. Tüketici sınıfı da kullandığı yazılımın güvenilirliğine ve verimine dikkat etmelidir.

Uygulama

Şahsi olarak Opera GX tarayıcısının adblockerını kullanmaktayım. Açılıp kapatılması rahat ve iyi bir performans sunmakta. Aşağıda kullanım ve kurulum yönergesini sunacağım AdBlock Plus eklentisi tarayıcıların eklenti mağazası üzerinden eklenebilir. Kişisel kullanıma ve tercihlere bağlı olarak farklı yazılımlar tercih edilebilir. Eklentileri kullandığınız tarayıcının kendisine ait eklenti mağazasından indirmeniz tavsiye edilir. 

Eklenti mağazasından istediğimiz yazılıma ulaştıktan sonra “Ekle” tuşuna basarak tek tıkla kurulmuş olacaktır. Adblock Plus dahil olmak üzere birçok eklenti kurulumu tamamlandıktan sonra bağış ricası tarzında bir sekme açılmaktadır. Bu sekme görmezden gelinebilir zira bu yazılım ücretsizdir.

Yüklenme tamamlandığı anda tarayıcınızın sağ üst köşesinde yukarıda paylaşılan görseldeki durumla karşılaşılacaktır. Bu artık adblock çalıştığını reklamların engellendiği anlamına gelmektedir. Herhangi bir kurulum aşaması söz konusu değildir. Eklentimizin yanındaki üç nokta işaretinden seçenekler menüsüne girebilir, ek ayarlar yapabilirsiniz. 

Seçenekler menüsüne girdiğimizde karşımıza böyle bir sekme çıkmaktadır. Buradan kişisel tercih ayarlamaları yapabilirsiniz. 

Sonuç

Adblock erişimi ve kullanımı kolay bir yazılım türüdür. İnternet kullanımında güvenliği ve hızı arttırmaktadır. Herhangi bir yasal sınırlandırması bulunmamaktadır. Üreticilerin gelirini zedelediği de ortada olmakla beraber, etik açıdan bu yazılımları kullanmak kullanıcının kendisine kalmış bir karardır. Üreticiler açısından bakılacak olunursa; belirli ücretli, yerleşik reklamlar koymak hem adblocklardan kaçınmaya hem de kullanıcı deneyimini fazla zedelememeye olanak sağlar.

Kaynakça

Hoş, S., (2020), Adblock Nedir? Adblock İle Reklamlar Nasıl Engellenir?, https://www.niobehosting.com/blog/adblock/

Kelion, L., (2015), AdBlock Plus defeats German publishers in court, https://www.bbc.com/news/technology-32409952

Yaramanoğlu, A., (2020), AdBlocking — Ya Herkes Kullanırsa?, https://hype.com.tr/veri-odakli-reklam-yonetimi/adblocking-ya-herkes-kullanirsa/

 

Kapak resmi: Resim Gerd Altmann tarafından Pixabay’a yüklendi.

İntihal oranı https://plagiarismdetector.net adresi üzerinde %94 unique %6 plagiarized çıkmıştır.

Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.